Press crimes - legal perspective in Polish legal system

Przedmiotem pracy jest analiza najważniejszych kwestii prawnomaterialnych związanych z przestępstwami prasowymi. Pomimo iż obowiązujące prawo nie definiuje pojęcia „przestępstw prasowych” zarówno historycznie jak i systemowo uzasadnione jest w ramach opisywanej tematyki wyodrębnienie dwóch grup inkryminowanych czynów: (1) przestępstwa porządkowo – prasowe (przestępstwa prasowe właściwe) oraz (2) przestępstwa popełnione w treści materiału prasowego (przestępstwa prasowe niewłaściwe). Pierwsza kategoria typów zabronionych penalizuje czyny, które godzą w porządek działalności prasowej np. wydawanie dziennika lub czasopisma bez rejestracji. Do drugiej grupy zaliczają się z kolei wszystkie czyny zabronione, które zostaną dokonane przez opublikowanie materiału prasowego zawierającego nielegalną treść, obraz, rysunek, przy czym nie jest wymagane aby konkretny typ zawierał znamię „publikowania”. W praktyce najczęstszym przestępstwem prasowym niewłaściwym będzie kwalifikowana postać zniesławienia z art. 212 § 2 k.k. Opisując przestępstwa popełnione w treści materiału prasowego niezbędnym jest oparcie się na kategorii wolności prasy, która jest dobrem chronionym przez podstawowe akty ranki krajowej i międzynarodowej. Łączy się z tym również konieczność wyznaczenia granic dozwolonej krytyki, która jest wypadkową wielu funktorów - przede wszystkim należy brać pod uwagę kontratypy dozwolonej krytyki, zasady etyki dziennikarskiej a także kategorię osób do której krytyka się odnosi- inne jest legalny zakres ingerencji w życie prywatne osób publicznych, w tym pełniących funkcje publiczne a inny w stosunku do zwykłych osób. Opracowanie opiera się głównie na przepisach ustawy – Prawo prasowe z 1984 r., ale przedstawiona została również ich relacja do innych aktów prawnych przede wszystkim do kodeksu karnego, którego przepisy znajdą bezpośrednie zastosowanie do przestępstw prasowych o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Rozważane było także ustawowe rozumienie pojęcia „prasa”, które nie obejmuje jedynie tytułów drukowanych, ale również inne środki społecznego komunikowania. W tym świetle próbowano ukazać, które z treści publikowane w Internecie podlegać będą reżimowi prawa prasowego. Problem zakwalifikowania nowoczesnych form porozumiewania do legalnych, często niedostosowanych do rzeczywistości definicji jest bowiem coraz częściej przedmiotem dyskursu naukowego. Z przestępstwami prasowymi łączą się również szczególne zasady odpowiedzialności karnej. Dotyczą one z jednej strony nieprzewidzianych w kodeksie karnym dodatkowych sankcji w postaci możliwości orzeczenia przepadku materiału prasowego przez sąd, czy też uprawnienia organu rejestracyjnego do zawieszenia dziennika lub czasopisma, a z drugiej swoistego ujęcia kręgu odpowiedzialnych za opublikowania materiału prasowego zawierającego inkryminowane treści – chodzi przede wszystkim o redaktora i redaktora naczelnego. Przy badaniu odpowiedzialności karnej została również rozważona kwestia tzw. „przestępstw dziennikarskich” , czyli czynów zabronionych, których dopuszcza się dziennikarz w trakcie śledztwa dziennikarskiego bądź przeprowadzania prowokacji. Wątpliwym jest, aby można było powyższe działania zaliczyć do „klasycznych” przestępstw prasowych, jednak doktryna ujmuje to zagadnienie niejednorodnie.The scientific work discusses some basic problems of penal responsibility for offences committed in connection with press activity. It presents the regulations reffering to the Press law Act and Polish penal code. The doctrine and the jurisprudence has some differences in how the term „press ofences” should be interpreted. Nevertheless there are two groups of press ofences. First class can be committed against order in realease activity, while second concerns every offence which could be commited through publication in press for example qualified form of defamation. The term „press” was studied likewise and its approach towards other mass media- especially the Internet. Borders of allowed criticism were also taken into consideretion– in refference to public persons as well. Furthemore special rules for criminal responsibility have been described in the light of offences which could be commited by journalists during their work