Propter decreta as legal cause of resumption of criminal proceedings in polish penal procedure

Praca została poświęcona podstawom wznowienia postępowania karnego z art. 540 § 2 i § 3 k.p.k., zwanych podstawami z przyczyn propter decreta. W ramach wstępu została ogólnie przedstawiona instytucja wznowienia postępowania. Pozwala ona na ingerencję w prawomocne, ale i jednocześnie wadliwe orzeczenia sądowe, co narusza zasadę stabilności i pewności obrotu prawnego. Fakt ten przesądza o nadzwyczajnym charakterze tego instrumentu prawnego. Wznowienie może nastąpić na wniosek oraz z urzędu. Kodeks postępowania karnego przewiduje zamknięty katalog podstaw wznowienia, odrębnych dla każdego ze sposobów inicjowania tego postępowania. W celu zachowania pełnego kontekstu wywodów, zostały one po krótce przedstawione wraz z podstawowym omówieniem postępowania wznowieniowego, czyli postępowania w przedmiocie stwierdzenia zaistnienia podstaw wznowienia. Zasadnicza część pracy została poświęcona na bliższą analizę podstaw wznowienia propter decreta. W pierwszej kolejności została przedstawiona kwestia wznowienia postępowania na mocy art. 540 § 2 k.p.k. Wiąże się ona z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego, w którym stwierdza on niezgodność badanego przepisu prawnego, stanowiącego podstawę prawomocnego orzeczenia, z Konstytucją RP, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. W rozdziale tym została przedstawiona przede wszystkim regulacja wznowienia postępowania z art. 190 ust. 4 Konstytucji, a także kwestia kompetencji Trybunału oraz skutków prawnych jego orzeczeń. Ponadto szczególnej analizie poddano problem związany z interpretacją pojęcia „przepisu prawnego, będącego podstawą orzeczenia”, a także dopuszczalny moment wznowienia postępowania w kontekście uprawnienia Trybunału Konstytucyjnego do odraczania utraty mocy obowiązującej przez przepis uznany za niekonstytucyjny lub niezgodny z innym wzorcem kontroli. Kolejny rozdział został poświęcony wznowieniu postępowania na skutek rozstrzygnięcia organu międzynarodowego, który działa na podstawie ratyfikowanej przez Polskę umowy międzynarodowej. Rozważania zostały zawężone do problematyki związanej z wyrokami Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, jako mające największe znaczenie praktyczne. Przede wszystkim zwrócono uwagę na moc wiążącą orzeczeń ETPC oraz obowiązek państwa-strony Europejskiej Konwencji Praw Człowieka do podjęcia działań celem realizacji tego rozstrzygnięcia. Jako jeden ze środków naprawy stwierdzonych naruszeń prawa konwencyjnego wskazuje się wznowienie postępowania, które możliwe jest na mocy art. 540 § 3 k.p.k. Ponadto szczególną uwagę w odniesieniu do przesłanek dopuszczalności wznowienia na tej podstawie zwrócono na konieczność zaistnienia potrzeby wznowienia nie tylko w odniesieniu do postępowania, którego bezpośrednio dotyczyło orzeczenie ETPC, ale także w kontekście innych prawomocnie zakończonych postępowań o tożsamych okolicznościach faktycznych i prawnych. Na samym końcu poruszono problematykę ingerencji rozstrzygnięcia organu międzynarodowego w samodzielność jurysdykcyjną sądu karnego.The work was dedicated to the legal causes of the resumption of criminal proceedings stated in art. 540 praragraph 2 and 3 of The Code of Penal Proceedings, called propter decreta. As part of the introduction general informaton about the resumption of proceedings were presented. This legal instrument allows for interference in legal validity of final judicial decisions. Therefore it violates the principle of stability and certainty of law. This fact determines the extraordinary nature of this legal instrument.Resumption can be initiated after the request or ex officio. The Code provides with a complete catalogue of legal causes justifying resumption. In order to maintain the full context they were briefly presented.The main part of the work was devoted to a closer analysis of the basis for the resumption propter decreta. At first I presented the issue of reopening of the proceedings connected with judgment of the Constitutional Tribunal stating the incompatibility of the provision of law with the Constitution, ratified international agreement or act. The main points of this unit were the Tribunal’s competences of conducting legal control of the regulations and legal consequences of it’s decisions. In addition a special attention was dedicated to the problem with interpretation of phrase ‘legal regulation, which is the basis of judgement’ as well as permissible moment for the resumption of proceedings in the context of the Constitutional Tribunal’s competences to postpone the loss of binding force of a provision found to be unconstitutional. Another unit was devoted to the reopening of the case due to the decision of international authority, which operates on the basis of ratified international agreement. The main analysis was narrowed down to the judgments of the European Court of Human Rights as having the greatest practical importance. Firstly, I presented the legal consequences of the ECHR’s decisions and the obligation of signatory states of the European Convention on Human Rights to take action to fulfill the requirements form the decision. Reopening of the proceedings is one of the measures to remedy identified violations of conventional law. In addition a special attention was put to the issue of necessity of resumption of the proceedings not only in the case, that was examined in the ECHR’s judgment, but also in other cases with identical factual and legal circumstances