Criminal aspects of restrictions of freedom of speech pursuant to articles 256 and 257 of the Polish Penal Code and article 55 of the act on the Institute of National Remembrance - Commision for the Prosecution of Crimes against Polish Nation

Tematem niniejszej pracy jest przedstawienie granic wolności słowa w kontekście prawnokarnych uregulowań zawartych w art. 256 i 257 k.k. oraz art. 55 ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Artykuły te znacząco ograniczają konstytucyjne prawo do wolności słowa, określone w art. 54 ust. 1 Konstytucji RP, który stanowi, iż "Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji." Prawo do wolności słowa jest zagwarantowane również w regulacjach międzynarodowych, między innymi w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz w Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych. Penalizacja zachowań, polegających na, mówiąc w skrócie, mowie nienawiści oraz głoszeniu tzw. kłamstwa oświęcimskiego, w sposób istotny ogranicza jedno z podstawowych praw gwarantowanych każdemu człowiekowi – prawo do swobody wypowiedzi. Mowa nienawiści jest obecnie zjawiskiem uniwersalnym, które określa się międzynarodowym terminem hate speech, natomiast tzw. kłamstwo oświęcimskie, zwane również negacjonizmem lub rewizjonizmem, jest poglądem całkowicie lub częściowo zaprzeczającym, jakoby w obozach koncentracyjnych istniały komory gazowe, czy też negującym inne zbrodnie wojenne, uznane za ludobójstwo. Wielu widzi w regulacjach zakazujących głoszenia mowy nienawiści czy kłamstwa oświęcimskiego istotny zamach na wolność człowieka, inni zaś twierdzą, że wolność słowa nie jest wartością absolutną, która w demokratycznym państwie prawa nie podlega żadnym ograniczeniom. Uzasadniają oni, że wolność nie może wygrywać z podstawową wartością – godnością. Dla ochrony godności koniecznym jest – zdaniem zwolenników tej penalizacji – ograniczanie wolności, właśnie w imię wolności.W przedmiotowej pracy przedstawiono konstytucyjne oraz prawno-międzynarodowe racje dla istnienia wyżej wymienionych przepisów, a także podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy na zachowania będące mową nienawiści oraz kłamstwem oświęcimskim konieczna będzie karnoprawna reakcja, czy też wystarczające będą społeczne mechanizmy, które w sposób skuteczny będą w stanie zapobiegać tego typu postępowaniu. W niniejszej pracy zaprezentowano także (w ograniczonym zakresie) prawnoporównawcze spojrzenie na granice wolności słowa, uwzględniające tak regulacje europejskie (kontynentalne), jak i anglosaskie. W państwach anglosaskich, wolność słowa jest wartością niemal całkowicie nieograniczoną, w pełni utożsamianą z liberalnym punktem widzenia. Z kolei państwa Starego Kontynentu, mające w swej historii niechlubne karty związane z ustrojami totalitarnymi, podchodzą bardziej ostrożnie do kwestii "słowa", które nie raz było zalążkiem nie tylko dyskryminacji, ale również ludobójstwa.The MA thesis were presents the restrictions of freedom of speech in the context of criminal regulations of the Polish Penal Code (articles 256 and 257) and the act on the Institute of National Remembrance – Commission for the Prosecution of Crimes against the Polish Nation (article 55). These prescriptions significantly limit the constitutional freedom of speech, written in article 54 point 1 of Constitution of the Republic of Poland. This prescription states: “The freedom to express opinions, to acquire and to disseminate information shall be ensured to everyone.” Freedom of speech is not only guaranteed by Polish acts but also by the international regulations such as The Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms (ECHR) and International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR). Although the penalization of hate speech and Holocaust denial becomes more and more popular nowadays, it contributes to the limitation of freedom of speech. Nevertheless, not all the people claim that these regulations cause the harm to the one of the most important human rights. Freedom of speech is not the absolute value - in democratic states there should be also the limits to this right. Freedom of speech cannot eliminate the major value – human dignity. To save this value we should create the restrictions to the freedom of speech.This MA thesis also answers the question whether criminal law is the best way to protect against hate speech and Holocaust denial. It is known that this branch toughest sanctions should be used as last resort, according to principle of “ultima ratio”. Perhaps there are some social mechanisms which can overcome this attitudes. Moreover, in the thesis was also presented (in the narrow extent) the legal comparative take on the limits of freedom of speech in the continental Europe and in the Anglo-Saxon countries. In the United Kingdom or in the USA freedom of speech is almost the unlimited value, mainly because of the liberal point of view. On the other side, the countries with European legal system are more careful due to their history, particularly in the 20th century. The “word” was those days not only the beginning of the discrimination, but of the genocide as well