Kanserli hastalarda öz bakım gücü ve bunu etkileyen faktörlerin incelenmesi

Bu araştırma kanserli hastaların öz-bakım gücünü, öz-bakım gücüne etki eden faktörleri belirlemek amacıyla tanımlayıcı ve metodolojik bir çalışma olarak yapılmıştır. Araştırma 28.01.2003 ve 1 Haziran 2003 tarihleri arasında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi ile Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesinin, çeşitli kliniklerinde ve onkoloji radyasyon polikliniklerinde uygulanmıştır. Araştırmanın evrenini bu kliniklere başvuran tüm hastalar, örneklemini ise, 18 yaşın üzerinde olan, bilinci açık, iletişim kurulabilen 200 hasta oluşturmuştur. Araştırma verilerinin toplanmasında, hasta tanıtım formu ve Kearney ve Fleischer tarafından 1979 yılında geliştirilen ve 1993 yılında Nahçıvan tarafından Türk toplumuna uyarlanmış Öz Bakım Gücü Ölçeği ( ESCA ) kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde; varyans analizi ve multiple Range testi kullanılmıştır. Ayrıca Öz Bakım Gücü Ölçeğinin güvenirlik katsayısı (Cronbach Alfa) r = 0.91 olarak bulunmuş ve ölçeğin bu örneklem için güvenilir olduğu saptanmıştır. Eğitim düzeyi ile öz-bakım gücü arasında anlamlı bir ilişki bulunduğu ve lise mezunu hastaların öz-bakım gücü puan ortalamasının, ilkokul mezunu hastalardan daha yüksek olduğu saptanmıştır(F:3.415, p<0.05). Hastanede yatan kanserli hastaların öz-bakım gücü puan ortalamasının, hastanede yatmayan hastaların öz-bakım gücü puan ortalamasından daha yüksek olduğu saptanmıştır(F:9.756, p<0.05). Kanserli hastaların kemoterapi tedavisinde yaşadıkları sorunların, özbakım gücü puan ortalamasına etkisi olduğu ve bulantı, kusma, mukozit, halsizlik, ağrı, ateş yakınması olan hastaların öz-bakım gücünün en yüksek olduğu saptanmıştır(F:2.549, p<0.05). Kanserli hastaların kemoterapiye bağlı gelişen şikayetleri ile öz-bakım gücü puan ortalaması arasında ilişki olduğu ve kanser hastalarının, kemoterapinin yan etkilerine bağlı şikayetleri önlemeye ve gidermeye yönelik ilaç kullanan hastaların öz-bakım gücü puan ortalamasının, şikayetlere yönelik hiçbir şey yapmayan ve non farmakolojik yöntemleri kullanan hastaların özbakım gücü puan ortalamasından daha yüksek olduğu bulunmuştur(F:6.136, p< 0.05). Hastaların yaşı, cinsiyeti, medeni durumu, oturduğu yerleşim birimi, sosyal güvence türü, mesleği, ekonomik durumu, kanser türü, hastalık süresi, tedavi türü, kemoterapiye başlama süresi, kemoterapi kür sayısı, radyoterapiye başlama süresi, radyoterapi seans sayısı, radyoterapinin yan etkileri, radyoterapinin yan etkilerine yönelik girişimler ve hastaların tedavi süresince karşılaştıkları sorunlar ile öz-bakım gücü puanı arasında ilişki olmadığı saptanmıştır. Sonuç olarak araştırma kapsamına alınan kanserli hastaların, öz-bakım gücünün oldukça yüksek olduğu ve bu ölçeğin kanserli hastalarda güvenle kullanılabileceği saptanmıştır