Kemoterapi uygulanan hastalarda eğitimin yorgunluk düzeyine ve yaşam kalitesine olan etkisinin incelenmesi

Tanımlayıcı ve yarı deneysel olarak planlanan araştırma 15 Mart 2004 -15 Mayıs 2005 tarihleri arasında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Tülay Aktaş Onkoloji Ve Kemik İliği Transplantasyon hastanesinin ayaktan kemoterapi ünitesinde gastrointestinal sistem (kolon, mide, karaciğer, rektum, pankreas ) kanser tanısı nedeni ile ayaktan kemoterapi tedavisine yeni başlayan,araştırmanın sınırlılıklarına uyan ve araştırmaya katılmayı kabul eden hastalarda hemşirelik eğitiminin yorgunluk ve yaşam kalitesine olan etkisini incelemek amacı ile yapılmıştır. Araştırmada NCCNʼin yorgunluk tanılama algoritmine göre yorgunluk tanılaması ve gerekli girişimler uygulanmıştır. Araştırma örneklemini toplam 35 hasta oluşturmuştur. Araştırmanın yürütülebilmesi için kurumdan yazılı araştırmaya katılan hastalardan da yazılı izinleri alınmıştır. Araştırmanın verileri, hasta tanıtım formu, Brief Yorgunluk Envanteri, Piper Yorgunluk ve EORTC-QLQ C-30 yaşam kalitesi ölçeği kullanılarak kemoterapi öncesinde (Z1), 1.kürden sonraki 10.gün (Z2) ve 2.kürden sonraki 10.gün (Z3) olmak üzere toplam üç kez toplanmıştır. Yorgunluk puanı 4 ve üzerinde olan hastalarda yorgunluğa neden olan faktörleri belirlemek için BAE; BDÖ, PUKİ, PG-SGA, ECOG PDÖ, anemi değerlendirme formu kullanılmıştır. Araştırmada yorgunluk puanı 0 veya 1-3 puan olan hasta ve ailelerine yorgunluk yönetimine ilişkin hazırlanan eğitim kitapçığı ile, yorgunluk puanı 4 puan üzerinde olan hastalarda ise neden olan faktöre yönelik hazırlanan eğitim kitapçıkları ile eğitim yapılmıştır. Araştırmanın verilerinin değerlendirilmesinde; tekrarlayan ölçümlerde tek yönlü varyans analizi, t testi, varyans analizi, friedman , wilcoxon , tuckey post hoc testi kullanılmıştır. Araştırma kapsamındaki hastaların eğitim sonrasındaki (Z2 ve Z3) dönemlerde Z1 izlem dönemine göre hastaların total yorgunluk puanlarının azaldığı, yaşam kalitesi 262 fonksiyonel alanlarının yükseldiği, Z1 izlem döneminde yaşadıkları semptomların azaldığı belirlenmiştir. Hastaların yaş, öğrenim durumu, meslek, çalışma durumu ve sağlık güvencesi gibi bireysel özelliklerinin ve hastalık tanısı, hastalık süresi, hastalık evresi, uygulanan kemoterapi protokolleri ve kemoterapi dışında ilaç kullanma durumunun algılanan yorgunluğu etkilemediği saptanmıştır. Hastaların yaş, medeni durum, ve çalışma durumu, kemoterapi dışında ilaç kullanma durumunun hastaların fonksiyonel alanlarını etkilemediği belirlenmiştir. Hastaların cinsiyet, yaş, medeni durum, meslek, çalışma durumu, evde birlikte yaşadığı kişiler, sağlık güvencesi, hastalık tanısı, hastalık süresi, hastalık evresi, uygulanan kemoterapi protokolleri, ailede kanserli birey olma ve kemoterapi dışında ilaç kullanma durumunun hastaların yaşadıkları semptomları etkileyen faktörler olduğu belirlenmiştir. Araştırmada 35 hastadan 5 hastanın yorgunluk puanlarının 4 puan ve üzerinde olduğu belirlenmiştir. Gastrointestinal sistem kanseri konmuş hastaların kemoterapi tedavisinden önce, tedavi süresince ve tedavi sonrasında yorgunluk düzeylerinin ve yorgunluğu etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi, hasta ve ailelerine yönelik bireyselleştirilmiş eğitim programlarının hazırlanması ve uygulanması önerilmiştir