Obstrüktif uyku apne sendromlu hastalarda pozitif havayolu basıncı tedavisine uyumu etkileyen faktörler

Obstrüktif uyku apne sendromu (OUAS)’nun primer tedavi yöntemi olan pozitif havayolu basıncı (PAP) tedavisi ile hastalarının uyku yapısı ve bilişsel durumu düzelmekte, gündüz uykululuğu, trafik kazaları, kan basıncı ve diğer kardiyovasküler olayları azalmakta, yaşam kaliteleri artmaktadır. Bu olumlu etkilerine karşın hastaların PAP tedavisine uyum oranlarının iyi olmadığı bilinmektedir. Bu prospektif çalışmanın birincil amacı, OUAS tanısı ile PAP tedavisi önerilen hastaların, tedaviye uyum oranlarını belirlemek ve video eşliğinde görsel eğitim verilmesinin uyuma etkisini araştırmak; ikincil amacı ise tedaviye uyumu etkileyen faktörleri ortaya koymaktır. Çalışmamızda, kliniğimiz uyku laboratuvarında yapılan polisomnografik inceleme sonucunda orta ve ağır OUAS tanısı konularak PAP tedavisi önerilen 133 ardışık hasta alınmış ve iki gruba randomize edilmiştir. Altmış altı hasta, OUAS ve PAP tedavisi konusunda izleyen hekim tarafından bilgilendirilmiş, yanı sıra video eşliğinde görsel eğitim almış; 67 hasta ise yalnızca hekim tarafından bilgilendirilmiştir. Hastalar, 1., 3. ve 6. aylarda kontrole çağırılarak uyum oranları ve cihazı kullanım süresini etkileyebilecek parametreler araştırılmıştır. Video izleyen ve izlemeyen hastalar arasında demografik özellikler, polisomnografik inceleme sonuçları, klinik ve laboratuvar bulguları açısından fark olmadığı gözlenmiştir. Altı aylık izlem sonunda PAP tedavisine uyumu oranı %63.9 olarak bulunmuştur. Video eşliğinde görsel eğitim verilen hastalarda uyum oranı %71.2 iken görsel eğitim verilmeyenlerde %56.2 olmuş, fakat aradaki fark anlamlı düzeye ulaşmamıştır. PAP cihazını etkin kullanan 85 hasta ile etkin kullanmayan 48 hastanın verileri karşılaştırılmıştır. Tedaviye uyum gösteren hastaların horlama, tanıklı apne, gündüz aşırı uykululuk, yorgun uyanma, uykuda boğulma hissi, uykuda periyodik hareket bozukluğu ve noktüri (p<0.0001), yanı sıra sabah baş ağrısı, gece terlemesi, insomnia, ağız kuruluğu, noktürnal öksürük ve reflü (p<0.05) yakınmalarında tedavinin 1., 3. ve 6. aylarında PAP tedavisine uyumsuz hastalara göre anlamlı düzelme olduğu gözlenmiştir. Tedavinin 6. ayında gündüz uykululuğu değerlendirmede kullanılan Epworth uykululuk ölçeği, tedaviye uyumlu hastalarda 11.7’den 3.0'a, uyumsuzlarda ise 10.7’den 6.0’a düşmüş; 6. aydaki Epworth değeri ile cihazın kullanım süresi arasında negatif korelasyon olduğu saptanmıştır (r=-0.524, p<0.0001). Hastaların izleminde en sık karşılaşılan yan etkiler; oro-nazal kuruluk, maske intoleransı, nazal konjesyon, boğulma hissi ve PAP cihazının gürültüsünden duyulan rahatsızlık olmuştur. İzlemde 1., 3. ve 6. aylarda maske intoleransı (p<0.0001), boğulma hissi (p<0.0001) ve gürültüden rahatsızlık (p<0.05) bildiren, ayrıca 6. ayda nazal konjesyon (p