Ironia, Historia, Geopolityka: Polsko-ukraińskie studia literackie

The book includes a collection of papers on the Ukrainian and Polish literatures and their mutual relationship from the nineteenth century up to the present. The author, Prof. Jarosław Ławski, heads the East-West Chair of Language and Literature Studies, University of Bialystok (Poland). His research interests include 18th-20th century literature, Faustianism, Byzantinism, Polish-East Slavic cultural relations, and the relationship between geopolitics and culture. Professor Ławski is the edi¬tor-in-chief of three series of academic publications: Czarny Romantyzm [Dark Romanticism], Przełomy/Pogranicza. Studia Literackie [Turning Points/Frontiers. Literary Studies], and Colloquia Orientalia Bialostocensia. He has authored a number of books, including Wyobraźnia lucyferyczna. Szkice o poemacie Tadeusza Micińskiego „Niedokonany. Kuszenie Chrystusa Pana na pustyni” [The Luciferian imagination. Essays on ‘The Undone. Temptation of the Lord Christ on the desert’ a poem by Tadeusz Miciński] (Bialystok 1995) and Mickiewicz – Mit – Historia. Studia [Mickiewicz – Myth – History. Studies] (Białystok 2010). He has edited the Biblioteka Narodowa [The National Library series] edition of Słowacki’s drama Horsztyński and the three volumes of Zygmunt Gloger’s Pisma rozproszone [Dispersed writings]. His most recent monograph is Miłosz: „Kroniki” istnienia. Sylwy [Milosz: ‘Chronicles’ of existence. Sivae rerum] (Białystok 2014). Jarosław Ławski is a member of the Committee on Literary Studies of the Polish Academy of Sciences and a corresponding member of the Polish Academy of Arts and Sciences. The contents of the book are as follows: A word from the Author Chapter I: On Ukrainian writers - Irony in the dramatic structure: Cassandra by Lesya Ukrainka - Cultural synthesis in Ivan Franko’s writings Chapter II: Dark Romanticism - The Dark Romanticism in Poland: a short history of reception - A voice from the 1837 America: a ‘Polish exile’ writing about the Ukraine in English - Tragically lost: Ukraine in the lyric poetry by August Antoni Jakubowski Chapter III: Cultural transfers - Against the concept of ‘borderline’ - Bilingualism in Central and Eastern Europe: between culture and geopolitics - The image of the Polish culture in Eastern Europe: the years 2013-2015 as a time of crisis - The Polish myths of Odessa - Residents of Odessa as seen by themselves and by others - Romanticism beyond the ‘influence vector.’ A model of the American-Polish cultural resonance The volume concludes with an afterward written by Prof. Rostyslav Radyshevskyi, Head of the Chair of Polish Studies at the Taras Shevchenko National University of Kiev. It has been translated into Ukrainian by Irena Shevchenko M.A. (University of Bialystok). The monograph is published as Volume XXXII of the prestigious Kyivski polonistychni studii [Kiev Polish Studies] series.Le livre présenté est un recueil d’études sur la littérature ukrainienne et polonaise et leurs relations mutuelles du 19ème siècle à nos jours. Leur auteur est prof. Jarosław Ławski de la Chaire d’études philologiques « Est-Ouest » de l’Université de Bialystok (Pologne). Ses intérêts de recherche incluent: la littérature du 18ème au 20ème siècle, le faustisme et le byzantinisme, les relations culturelles polono-slaves orientales, les relations de géopolitique et de culture. Rédacteur en chef de la série d’éditions scientifiques „Czarny Romantyzm” (Le romantisme noir), „Przełomy/Pogranicza. Studia Literackie” (Des carrefours de deux cultures. Études littéraires) et « Colloquia Orientalia Bialostocensia ». Auteur de nombreux livres, y compris: Wyobraźnia lucyferyczna. Szkice o poemacie Tadeusza Micińskiego „Niedokonany. Kuszenie Chrystusa Pana na pustyni” (Imagination luciférienne. Esquisses sur le poème de Tadeusz Miciński « Imparfait. La tentation du Christ Seigneur dans le désert »), Białystok 1995, et Mickiewicz – Mit – Historia. Studia (Mickiewicz — Mythe — Histoire. Études), Białystok 2010. Editeur de Horsztyński de Juliusz Słowacki dans la série de la Bibliothèque nationale et des Pisma rozproszone (Lettres dispersées) en troix volumes de Zygmunt Gloger. Récemment, il a publié une monographie: Miłosz: «Kroniki» istnienia. Sylwy (Milosz. « Chroniques » de l’existence. Silva rerum ou les chroniques de la maison), Białystok 2014. Un membre du Comité des sciences littéraires de l’Académie polonaise des sciences; membre correspondant de l’Académie polonaise de l’apprentissage. Le livre comprend les parties suivantes : De l’auteur Chapitre I: À propos des artistes ukrainiens - Ironie dans la structure du drame : Cassandre de Lessia Oukraïnka - Ivan Franko – l’auteur de synthèses culturelles Chapitre II: Le romantisme noir - Le romantisme noir en Pologne: un bref historique de réception - Voix de « l’exil polonais » sur l’Ukraine en Amérique en 1837 — en anglais - Tragique et perdue — l’Ukraine dans la poésie d’Auguste Antoni Jakubowski Chapitre III: Transferts culturels - Contre la catégorie des « carrefours de deux cultures» - Le bilinguisme en Europe centrale et orientale: entre culture et géopolitique - Une image de la culture polonaise à l’Est de l’Europe: l’heure de la crise 2013-2015 - Les mythes polonais d’Odessa - Les habitants d’Odessa dans leur propre miroir et celui de quelqu’un d’autre - Le romantisme au-delà du vecteur de «l’influence». Modèle de résonance culturelle américano-polonaise Professeur Rościsław Radyszewski, chef de la Chaire de philologie polonaise à l’Université Taras Shevchenko à Kiev a fourni de postface, et Irena Shevchenko (Université de Bialystok) a fait la traduction du polonais à l’ukrainien. La monographie est publiée dans la prestigieuse série « Etudes polonistiques de Kiev » en tant que volume XXXII.Jarosław Ławski - prof. zw. dr hab., dziekan Wydziału Filologicznego Uniwersytetu w Białymstoku, badacz wyobraźni poetyckiej, twórca Katedry Badań Filologicznych „Wschód – Zachód” na UwB. Zainteresowania badawcze: literatura polska i powszechna od XVIII do XXI wieku, przemiany wyobraźni, faustyzm i bizantynizm w literaturze, romantyzm, modernizm, poezja Czesława Miłosza, poezja współczesna, związki literatury i geopolityki, polsko­‑wschodniosłowiańskie związki kulturowe. Redaktor naczelny Naukowych Serii Wydawniczych „Czarny Romantyzm”, „Przełomy/Pogranicza”, „Colloquia Orientalia Bialostocensia”. Napisał między innymi: Ironia i mistyka. Doświadczenie graniczne wyobraźni Juliusza Słowackiego (Białystok 2005); Mickiewicz – Mit – Historia. Studia (Białystok 2010) oraz Miłosz: „Kroniki” ­istnienia. Sylwy (Białystok 2014). Ostatnio wydał książkę w języku ukraińskim: Ironia. Historia. Geopolityka. Polsko­‑ukraińskie studia literackie (Kijów 2018). Członek Komitetu Nauk o Literaturze PAN, członek korespondent Polskiej Akademii Umiejętności.Uniwersytet w BiałymstokuAntoniemu Malczewskiemu w 170 rocznicę pierwszej edycji „Marii”, red. H. Krukowska, Białystok 1997.M. Bieńczyk, „Maria”: figury „post”, figury melancholii, w: Antoniemu Malczewskiemu w 170 rocznicę pierwszej edycji „Marii”. Materiały sesji naukowej Białystok 5–7 V 1995, red. H. Krukowska, Białystok 1997, s. 114.A. Chwalba, Sacrum i rewolucja. Socjaliści polscy wobec praktyk i symboli religijnych (1870–1918), Kraków 2007.K. Czyżewski, Powrót do Miejsca. Zamiast posłowia, w: Warto zapytać o kulturę, red. K. Czyżewski, Białystok — Sejny 2005.A. Doda-Wyszyńska, Ironia i ofiara, Poznań 2007.J. Dragańska, Starość, młodość, zmęczenie. O dramatach Amelii Hertzówny, w: Starość. Doświadczenie egzystencjalne – temat literacki – metafora kultury, T. II, Zapisy i odczytania, koncepcja i wstęp J. Ławski, red. A. Janicka, E. Wesołowska, Ł. Zabielski, Białystok 2013.D. Fernandez, Winckelmann. Śmierć w Trieście, fragment Le Voyage d’Italie. Dictionnaire amoureux (1997), przeł. M. Ochab, „Zeszyty Literackie” 2005, nr 2.I. Franko, O literaturze polskiej, wybór i opr. M. Kuplowski, Kraków 1979, 302 s.I. Franko, Wybór poezji, w opr. F. Nieuważny, Wrocław 2008, 298 s.I. Franko, Poeta zdrady (Ein Dichter des Verrathes), przeł. i wydał Patryota polski, Warszawa 1897, 22 s.I. Franko, O „Bogarodzicy” w tegoż, O literaturze polskiej, wybór i opr. M. Kuplowski, Kraków 1979, s. 279–285.I. Franko, Wybór poezji, w opr. F. Nieuważny, Wrocław 2008, 298 s.I. Franko, Szkice o literaturze. Kultura, literaturoznawstwo, publicystyka, wstęp R. Radyszewski, opr. J. Matkowski, I. Rozłucki, Warszawa–Drohobycz 2016, 391 s.K. M. Górski, Panatenaje, w: tegoż, Wiersze wybrane, opr. E. Miodońska- Brookes, Kraków 1987.A. Janicka, Tradycja i zmiana. Literackie modele dziewięt- nastowieczności: pozytywizm i „obrzeża”, Białystok 2015.J. Hrycak, Prorok we własnym kraju. Iwan Franko i jego Ukraina (1856– 1886), przeł. A. Korzeniowska-Bihun, A. Wylegała, Warszawa 2010, 527 s.J. Janicki, Creative dissonance as a mode of writing: the case of Ivan Franko [w:] Київські полоністичні студії, 2017, т. 29, c. 49–65.M. Janion, M. Żmigrodzka, Gorzkie arcydzieło, w: Trzynaście arcydzieł romantycznych, red. E. Kiślak, M. Gumkowski, Warszawa 1996.M. Janion, Życie pośmiertne Konrada Wallenroda, Warszawa 1990.M. Kalinowska, Los. Miłość. Sacrum. Studia o dramacie romantycznym i jego dwudziestowiecznej recepcji, Toruń 2003.T. Kobierzycki, Ontologia cierpienia, „Albo/albo. Problemy psychologii i kultury”, numer pt. Kozioł ofiarny, Warszawa 2002.R. Koschany, Przypadek: kategoria egzystencjalna i artystyczna w literaturze i filmie, Wrocław 2006.A. Kersten, Stefan Czarniecki 1599–1665, Lublin 2006, wyd. II.W. Kubacki, O dramatach Łesi Ukrainki w: Łesia Ukrainka, Kasandra i inne dramaty, przeł. E. S. Bury, wstęp W. Kubacki, wybór i nota S. Kozak, Kraków 1982.M. Kuplowski, Wstęp w: I. Franko, O literaturze polskiej, wybór i opr. M. Kuplowski, Kraków 1979, 302 s.K. Lipiński, Bóg, szatan, człowiek. O „Fauście” J. W. Goethego. Próba interpretacji, Rzeszów 1995.J. Ławski, Ludwik Tieck: „Kot w butach”. Ironia, romantyzm, nowoczesność, w: Arcydzieła literatury niemieckojęzycznej. Szkice, komentarze, interpretacje, t. 2, red. E. Białek, G. Kowal, Wrocław 2011.J. Ławski, Wstęp, do: J. Słowacki, Horsztyński. Tragedia w pięciu aktach, B. N. I, nr 314, Wrocław 2009.J. Ławski, Paradoks i błysk. Uwagi o ethosie środkowoeuropejskiego romantyka, w: Współczesne paradygmaty w literaturoznawstwie, językoznawstwie, translatoryce, pedagogice, i kulturoznawstwie w kontekście interdyscyplinarnym. Księga Jubileuszowa prof. zw. dr. hab. Mykoły Zymomrya, red. A. Kryński, S. Łupiński, M. Urbaniec, Częstochowa 2011, s. 147–162.P. Łaguna, Ironia jako podstawa i jako wyraz. (Z zagadnień teoretycznych ironii), wstęp W. Maciag, Kraków 1894.N. Maliutina, Spektrum problemów pozytywistycznych w publicystyce „Odesskiego Wiestnika” w latach 70. XIX wieku, w: Pozytywiści warszawscy: „Przegląd Tygodniowy” 1866–1876, Seria I: Studia, rewizje, konteksty, red. A. Janicka, Białystok 2015.A. Mencwel, Wyobraźnia antropologiczna. Próby i studia, Warszawa 2006.A. Mickiewicz, Dzieła. Wydanie Rocznicowe 1798–1998, t. I, Wiersze, opr. Cz. Zgorzelski, Warszawa 1993, s. 237–238.A. Mickiewicz, Do matki Polki, cyt. za: tegoż, Dzieła wszystkie, pod red.Górskiego, t. I, cz. 3, Wiersze 1829–1855, opr. Cz. Zgorzelski, Wrocław — Warszawa — Kraków — Gdańsk — Łódź MCMLXXXI.M. Mochnacki, O literaturze polskiej w wieku dziewiętnastym, Warszawa 1830.W. Mucha, Odessa pod napięciem, „Gazeta Polska” 2015, nr 18.D. S. Muecke, Ironia. Podstawowe klasyfikacje, przeł. Cendrowska, w: Ironia, red. M. Głowiński, Gdańsk 2002.F. Nieuważny, Fenomen Łesi Ukrainki, w: Łesia Ukrainka, Pieśń lasu, Warszawa 1989.A. Nowicka-Jeżowa, Sarmaci i śmierć. O staropolskiej poezji żałobnej, Warszawa 2006.A. Nawarecki, Czarny karnawał. „Uwagi śmierci niechybnej” księdza Baki — poetyka tekstu i paradoksy recepcji, Wrocław 1991.O. Nikonenko, Odessa – Gdańsk, a dalej wszędzie. Rurociąg z Ukrainy do Polski, „Gazeta Wyborcza” 2002, nr 230.E. Papla, Retoryka i mity: nowożytna literatura ukraińska z Bizancjum w tle. Rekonesans, w: Bizancjum. Prawosławie. Romantyzm. Tradycja wschodnia w kulturze XIX wieku, red. J. Ławski, K. Korotkich, Białystok 2004.A. Pawłowska, 2 maja w Odessie zginęło 48 osób. Co naprawdę się wydarzyło? Dziennikarka szuka odpowiedzi, „Gazeta Wyborcza” 24 maja 2014.M. Piwińska, Romantyczna nowa tragedia, w: Studia romantyczne, red. M. Żmigrodzka, Wrocław 1973.Problemy tragedii i tragizmu. Studia i szkice, pod red. H. Krukowskiej i J. Ławskiego, Białystok 2005.M. Scheler, O zjawisku tragiczności, przeł. R. Ingarden, Lwów 1938.N. Poliszczuk, Porażka z fatum. Wizje antyku w „Meleagrze” Stanisława Wyspiańskiego i „Kasandrze” Łesi Ukrainki, w: Ateny. Rzym. Bizancjum. Mity Śródziemnomorza w kulturze XIX i XX wieku, red. J. Ławski, K. Korotkich, Białystok 2008.M. Rodziewiczówna, Dewajtis, opr. A. Martuszewska, Ossolineum 2005.M. Saganiak, O niemożliwości dialogu międzykulturowego. Teza prowokacyjna w: Pogranicza, Kresy, Wschód a idee Europy. Seria I: Prace dedykowane Profesor Swietłanie Musijenko, idea i wstęp J. Ławski, red. A. Janicka, G. Kowalski, Ł. Zabielski, Białystok 2013, s. 93–115.J. Słowacki, Mnich, w: tegoż, Powieści poetyckie, opr. M. Ursel, wyd. IV, Wrocław — Warszawa — Kraków — Gdańsk — Łódź 1986.Z. Spieralski, Stefan Czarniecki 1604–1665, Warszawa 1974.M. Strzyżewski, Romantyczny apokryf. Legenda Antoniego Malczewskiego w powieści Jerzego Żurka „Biała Góra”, w: Światy przedstawione. Prace z historii i teorii literatury ofiarowane Profesorowi Jerzemu Speinie, red. M. Kalinowska, E. Owczarz, Skuczyński, M. Wołk, Toruń 2006, s. 339–350.W. Szturc, Ironia romantyczna. Pojęcie, granice i poetyka, Warszawa 1992.W. Szturc, Rytualne źródła teatru. Obrzęd, maska, święto, Kraków 2013.W. Szturc, Opium i wyobraźnia. (Studium z poetyki „przeklętej wrażliwości”), w: tegoż, O obrotach sfer romantycznych. Studia o ideach i wyobraźni, Bydgoszcz 1997, s. 195.J. Waligóra, Dramat historyczny w epoce Młodej Polski, Kraków 1993.Ł. Zabielski, Meandry antyromantyczności. Kajetan Koźmian i romantycy polscy, Kraków 2015.K. Ziemba, Salomea Bécu i młody Słowacki. Imitacja, dialog i konflikt wyobraźni matki i syna, w: tejże, Wyobraźnia a biografia. Młody Słowacki i ciągi dalsze, Gdańsk 2006, s. 135–164.M. Żmigrodzka, Etos ironii romantycznej — po polsku, w: tejże, Przez wieki idąca powieść. Wybór pism o literaturze XIX i XX wieku, red. M. Kalinowska, E. Kiślak, Warszawa 2002.Я. Грицак, Пророк у своїй вітчизні. Іван Франко та його спільнота (1856–1886), Київ 2006, 632 с.Леся Україна, Кассандра в: Зібрання творів у 12 томах. Том 4, Київ 1976.Л. Українка, Свята ніч в: Л. Українка, Зібрання творів у 12 т. Т. 1.Я. Лавський, Obraz polskiej na wschodzie Europy. Czas kultury 2013–2015, «Київські полоністичні студії» під ред. Р. Радишевського, Київ 2015, С. 247–258.Див. Я.Лавський, Проти категорії пограниччя [в] Я. Лавський, Іронія. Історія. Геополітика. Польсько-українські літературні студії, Київ 2018, с. 171-202.Г. Левченко, Міф проти історії. Семіосфера лірики Лесі Українки, Київ 2013.Н. Малютіна, Польська та українська модерна драма: перехрестя традиції, Одеса 2013, Розд. ІІ.І. Ольшевський, Леся Українка. Містика імені й долі, Луцьк 2005.В. Соболь, Наукова та перекладацька рецепція творчості Лесі Українки у Польщі, „Київські полоністичні студії”, T. XIX, Київ 2012, s. 153–186.Український палімпсест. Оксана Забужко у розмові з Ізою Хруслінською, пер. Д. Матіяш, за ред. І. Андрусяка і О. Забужко, Київ 2014.І. Франкo, Поет зради, в: Додаткові томи до зібрання творів у п’ятдесяти томах, Київ 2010, Т. 54, С. 21–33.І. Франко, Дещо про себе самого, в: Зібрання творів у п’ятдесяти томах, Т. 31, Київ 1979, с. 32.І. Франко, Взаємини польської та української літератур, в: І. Франко, Додаткові томи до зібрання творів у п’ятдесяти томах, Т. 53, Київ 2008, с. 465–467.І. Франко, Літературознавчі, фольклористичні, етнографічні та публіцистичні праці: 1876–1895, під ред. Є. Нахліка, упор. та комент. М. Легкого, Київ 2008, 830 с