Juliusz Slowackis apokalyptische Vorstellungskraft. Bilder – Visionen – Symbole

Książka jest próbą zgłębienia wyobraźni poetyckiej Słowackiego, w jej religijnym, apokaliptycznym paradygmacie. w 7 rozdziałach autor zaprezentował różne sposoby interpretacji bardziej popularnych ("Balladyna", "Beniowski", "Sen srebrny Salomei", "Lilla Weneda", "Genezis z Ducha") i mniej znanych utworów wieszcza ("Pan Tadeusz", "Żmija").This thesis is about Juliusz Słowacki’s poetical imagination, interpreted through the prism of the Apocalyptic, which is one of the main sources of inspiration.The imagination of the category has been used in this case in compliance with the understanding as proposed by thematic criticism. Consequently, the main interpretation method in this thesis is phenomenologically grounded imagination, herme-neuti-cally oriented, as well as the presentation of the history of motive, where the motives chosen, were in close relationship with content, sym-bollism, and forms illustrating the Apocalypse. It has been referred as to a history of motive in its literary aspect of existence, as well as its reali-zation in other art disciplines, favouring painting as the closest to Sło-wacki’s fine-art sensitivity. It was also necessary to invoke text inter-pretation methods in the thesis, worked out on the basis of Biblical her-meneutics as a method of understanding the Bible, which is the source text of other works of culture and also a basic impulse affecting Sło-wacki’s poetical imagination. Słowacki’s selected literary works interpreted in the thesis were limited by necessity to the following: Żmija (The viper), Sen srebrny Salomei (Salome's Silver Dream), IX song Beniowskiego (Beniowski's song number IX), Balladyna, Lilla Weneda, Genezis z Ducha (Genesis From The Spirit) and Pan Tadeusz. Apocalyptic motives, those directly connected with the Revelatio of St. John or based on multi-level subject transformation – are present in the whole of Słowacki’s creative writing. The aim of this essay was neither to prove the frequency of motive occurrence in particular works, nor number of motives, for Słowacki doesn’t exclusively use Apocalyptic symbolics instrumentally. This thesis is a supplement for the study of Juliusz Słowacki’s poetical imagination. It adds to the so far insufficient studies connected with the existence of the Apocalypse in the poet’s romanticist style writing. The problem of apocalyptic imagination turned out to be adequate not only for Słowacki’s imagination type determination, but also to some extent, it probably complements his writing vision adding one more level of problems that should be taken into account in present studies of romanticist poetic writings. A significant aspect of this thesis is its interdisciplinary and intertextual character for connections of literature with philosophy, religion, art and especially painting. This thesis is addressed not only to professionals and lovers of Słowacki’s poetry, but also to people interested in the influence of painting on literature and the role of the Apocalypse in the creation of the artist’s imagination.In dieser Arbeit wird die poetische Vorstellungskraft von Juliusz Slowacki behandelt, die unter dem apokalyptischen Gesichtspunkt, als einer der wichtigsten Inspirationsquellen, interpretiert wird. Die Kategorie der Vorstellungskraft wurde in diesem Fall im Einverständnis mit dem von der thematischen Kritik vorgeschlagenen Verständnis angewendet. Daher wurden hier auch als Basis der Interpretation einerseits der hermeneutisch ausgerichtete, phänomenologische Ansatz der Vorstellungskraft, und andererseits die Darstellung der Geschichte des Motivs (Topos) gewählt, wobei es sich hier um jene Motive handelt, die sich in einem engen Abhängigkeitsverhältnis zum Inhalt, Symbolik und zu den Formen der Apokalypsedarstellung befinden. Der Autor bezog sich auf die Geschichte des Motivs sowohl im literarischen Kontext, als auch auf seine Verwirklichung in anderen Bereichen der Kunst, wobei der Malerei, als die Kunst, die der plastischen Empfindlichkeit Slowackis am nächsten zu sein scheint, die größte Beachtung geschenkt wurde. Notwendig war hier auch der Bezug auf die Methode der Textinterpretation, die auf den Grundlagen der biblischen Hermeneutik, als der Methode der Bibeltextveständnisses beruhen. Die Bibel wird hier einerseits als der Quellentext den anderen Kulturprodukten gegenüber gestellt und andererseits als Grundimpuls, der die poetische Vorstellungskraft Słowackis bewegte, verstanden. Die Auswahl der interpretierenden Werken wurde hier, notwendigerweise, auf folgende Titel beschränkt: der Roman Żmija, Sen srebrny Salomei, IX pieśń Beniowskiego, Balladyna, Lilla Weneda, Genezis z Ducha und Pan Tadeusz. Apokalyptische Motive, und zwar die, die direkt mit der „Offenbarung Johannis“ zusammenhängen, oder aber auch jene, die sich an eine Transformation, eine Metamorphose, die auf mehreren Ebenen stattfindet, anlehnen, sind im ganzen Werk von Slowacki vorhanden. Das Ziel dieser Abhandlung war nicht, die Häufigkeit eines Motives oder die Anzahl an Motiven in den einzelnen Werken von Slowacki zu beweisen, da Slowacki die apokalyptische Symbolik nicht ausschliesslich instrumental behandelt hatte. Diese Arbeit soll eine Ergängnzung der bereits existierenden Studien über die poetische Phantasie Slowackis darstellen. Sie beteiligt sich an der Debatte über das Schaffen des Autors mit den bis jetzt nicht ausreichend vertretenen Untersuchungen der Apokalypse als Thema oder Inspiration im Werk des romatischen Autors. Die Problematik der poetischen Vorstellung-skraft des Dichters erwies sich nicht nur als vollkommend passend, um den Phantasietypus Slowackis zu bestimmen, sondern sie ergänzt auch die Vision seines Schaffens um eine nächste Ebene der Fragestellungen, die für die gegenwärtigen Forschungsarbeiten an der Liryk des Roman-tikers notwendig sind. Ein wesentlicher Aspekt dieser Arbeit ist ihr interdisziplinärer, wie auch intertextueller Charakter (es wurde hier auf die Verbindungen zwischen Literatur und Philosophie, Religion, Male-rei hingewesen). Dadurch können zum Empfängerkreis dieser Arbeit nicht nur Fachleute und diejenigen, die sich für das Werk von Slowacki begeistern gehören, sondern auch diejenigen, die sich für die Grenz-gebiete der Künste und den Einfluss der Malerei auf die Literatur interessieren und auch die, die sich über die Rolle der Apokalypse bei der Gestaltung der künstlerischen Phantasie Gedanken machen.Edycja sfinansowana ze środków Wydziału Filologicznego UwBkorotkich@uwb.edu.plAdiunkt w Katedrze Badań Filologicznych „Wschód – Zachód” w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu w Białymstoku. Autor książek Wyobraźnia apokaliptyczna Juliusza Słowackiego. Obrazy – wizje – Symbole (2011), Ścieżki Wyobraźni. O wrażliwości i estetyce w literaturze XIX wieku (2017). Autor rozpraw o literaturze romantycznej i współczesnej, wydawca dramatów Włodzimierza Szturca: trauma. dramaty (2015) i opowiadań Anny Markowej: śmierć (2016), redaktor książek o pograniczach literatury, kultury i religii: Bizancjum – prawosławie – romantyzm. Tradycja wschodnia w kulturze XIX wieku (2004), Ateny, Rzym, Bizancjum. Mity Śródziemnomorza w kulturze XIX i XX wieku (2008), Apokalipsa. Symbolika – tradycja – egzegeza, t. I-II (2006-2007), Pogranicza – cezury – zmierzchy Czesława Miłosza (2012). W latach 2004-2005 stypendysta Herdera (Herder-Preis-Stipendium) na Uniwersytecie Wiedeńskim.Instytut Filologii Polskiej, Wydział Filologiczny, Uniwersytet w BiałymstokuPisma Juliusza Słowackiego. Zbiór utworów za życia i po śmierci autora, układ A. Górskiego, t. I-VI, Warszawa 1908–1909, t. VII, 1920.Pisma pośmiertne Juliusza Słowackiego, t. I-III, wydane staraniem A. Małeckiego, Lwów 1866.Słowacki J., Balladyna, M. Bizan, P. Hertz, Glosy do „Balladyny”, Warszawa 1970.Słowacki J., Balladyna, wstęp M. Inglot, B.N., S. I, nr 51, Wrocław 1984.Słowacki J., Beniowski, opr. A. Kowalczykowa, wyd. IV, B.N., S. I, nr 13/14, Wrocław – Warszawa – Kraków 1996.Słowacki J., Dzieła wszystkie, pod red. J. Kleinera, t. I-XVII, Wrocław 1952-1975.Słowacki J., Dzieła wybrane, pod red. J. Krzyżanowskiego, t. I-VI, Wrocław– Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1989.Słowacki J., Genezis z Ducha, przedmowa A. Lange, Warszawa 1911.Słowacki J., Horsztyński. Tragedia w pięciu aktach, oprac. J. Ławski, Wrocław 2009 (BN I 314)Słowacki J., Poematy. Nowe wydanie krytyczne, red. J. Brzozowski i Z. Przychodniak, Poznań 2009.Słowacki J., Horsztyński, wstęp i objaśnienia H. Galle, Warszawa 1909.Na przełomie Oświecenia i Romantyzmu. O sytuacji w literaturze polskiej lat 1793–1830, red. P. Żbikowski, Rzeszów 1999.Naruniec R., Kreacja króla Mendoga w „Trylogii dramatycznej”. („Mendog” Euzebiusza Słowackiego, „Mindowe” Juliusza Słowackiego, „Mindougas” Justinasa Marcinkevičiusa), „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis”, Studia Historicolitteraria II, 12, Kraków 2002.Naruniec R., Michał Baliński jako mecenas polsko-litewskich więzi kulturowych, Warszawa 1995.Nasze pojedynki o romantyzm, red. D. Siwicka, M. Bieńczyk, Warszawa 1999.Nawarecka L., Mistyczny sens mitu w „Królu-Duchu” Juliusza Słowackiego, Katowice 2010.Nawarecka L., „Wiara widząca”. O wschodniochrześcijańskich kontekstach mistycznej twórczości Juliusza Słowackiego, w: Filhellenizm w Polsce..., Warszawa 2008.Nawarecka L., Idea Trójcy Świętej w mistycznej twórczości Juliusza Słowackiego, w: Bizancjum. Prawosławie. Romantyzm. Tradycja wschodnia w kulturze XIX wieku, Białystok 2004.Nawarecka L., Ikona świata. O materii przemienionej w „Królu-Duchu”, w: Antyk romantyków – model europejski i wariant polski. Rekonesans, Toruń 2003.Nawarecka L., Postać Króla Ducha w kontekście idei przebóstwienia, w: Bizancjum. Prawosławie. Romantyzm. Tradycja wschodnia w kulturze XIX wieku, Białystok 2004.Adamkowicz-Iglińska B., Juliusza Słowackiego genezyjska koncepcja człowieka, Olsztyn 2001.Kiślak E., Słowacki ulryjski, w: Słowacki współczesny, red. M. Troszyński, Warszawa 1999.Nawarecki A., Pokrzywa. Eseje, Chorzów – Sosnowiec 1996.Nawarecki A., Trzy żarty Juliusza Słowackiego, w: Studia o twórczości Słowackiego, Katowice 1982.Nawrocka E., „[...] list to nie słowo”. O listach Słowackiego do matki, w: O liście polskim w wieku XIX, Białystok 2000.Nawrocka E., Dramaty mistyczne Juliusza Słowackiego, w: Dramat i teatr romantyczny, pod red. D. Ratajczakowej, Wrocław 1992.Nesteruk M., Dramat „dziwny i duchowy”. Zarys interpretacji „Samuela Zborowskiego”, „Rocznik Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicz” XIV-XV/1979–1980.Newlin-Wagner T., Słowacki wobec zagadnienia predestynacyi, Kraków 1918.Nihilizm i historia. Studia z literatury XIX i XX wieku, pod red. M. Sokołowskiego i J. Ławskiego, Białystok – Warszawa 2009.Nowicka E., Ogród w „Księciu Niezłomnym”, Książę Niezłomny w ogrodzie, „Prace Polonistyczne”, seria LII, Łódź 1997.Okulicz-Kozaryn R., Druidyczna Litwa Słowackiego, w: Słowacki współczesnych i potomnych. W 150 rocznicę śmierci Poety, Poznań 2000.Opacki I., „Ewangelija” i „nieszczęście”, w: Poezja romantycznych przełomów, Wrocław – Warszawa 1972.Kiślak E., Spotkanie w drodze: Maksymilian Ryłło SJ i Juliusz Słowacki, w: Światło w dolinie..., Białystok 2007.Antyk romantyków – model europejski i wariant polski. Rekonesans, red. M. Kalinowska, B. Paprocka-Podlasiak, Toruń 2003.Opacki I., Mówione wierszem, Katowice 2004.Pamiętnik Juliusza Słowackiego, ogłosił H. Biegeleisen, Warszawa 1901.Pawlikowski J. G., Mistyka Słowackiego, pod red. M. Cieśli-Korytowskiej, Kraków 2008.Pawlikowski J. G., Studyów nad „Królem-Duchem” część pierwsza: Mistyka Słowackiego, Warszawa – Lwów 1909.Peiper T., Stary mąż młodej żony, w: O wszystkim i jeszcze o czymś. Artykuły, eseje, wywiady (1918–1939), Kraków 1974.Piechota M., Polska dawna i przyszła w pismach Słowackiego. (Na tle toposu pamięci i sławy), w: Słowacki współczesnych i potomnych. W 150 rocznicę śmierci Poety, Poznań 2000.Pigoń S., Uwagi o Prologu „Kordiana”, w: Na wyżynach romantyzmu, Kraków 1936.Pilewicz A., Srebrny sen Salomei – historia Persefony, w: Antyk romantyków. Model europejski i wariant polski, Toruń 2003.Piwińska M., Bóg utracony i Bóg odnaleziony. Buntownicy i wyznawcy, w: Problemy polskiego romantyzmu, seria I, red. M. Żmigrodzka, Wrocław 1971.Kiślak E., Walka Jakuba z aniołem. Czesław Miłosz wobec romantyczności, Warszawa 2000.Piwińska M., Juliusz Słowacki „Lilla Weneda”, w: Dramat polski. Interpretacje..., Gdańsk 2001.Ateny Wołyńskie 1805–1833, red. S. Makowski, W. Sobczuk, Tarnopol 2006.Piwińska M., Juliusz Słowacki od duchów, Warszawa 1992.Piwińska M., Romantyczna nowa tragedia, w: Studia romantyczne, prace pod red. M. Żmigrodzkiej poświęcone VII Międzynarodowemu Kongresowi Slawistów, Wrocław 1973.Piwińska M., Rozpaczający starzec, „Teksty” 1979, nr 1.Piwińska M., Wstęp, do: J. Słowacki, Ksiądz Marek, BN I, nr 29, Wrocław – Warszawa – Kraków 1991.Piwińska M., Złe wychowanie. Fragmenty romantycznej biografii, Warszawa 1981.Płaszczewska O., Błazen i błazeństwo w dramacie romantycznym. Studium komparatystyczne, Kraków 2002Płaszczewska O., Kreacje błaznów w twórczości Juliusza Słowackiego, w: Juliusz Słowacki..., Słupsk 2002.Podraza-Kwiatkowska M., Rozważania rocznicowe o Juliuszu Słowackim, „Ruch Literacki” 2000, z. 1.Kleiner J., Juliusz Słowacki. Dzieje twórczości, t. I-IV, Warszawa 1924–1927.Poetyka przemiany człowieka i świata w twórczości Juliusza Słowackiego. Materiały międzynarodowej sesji naukowej Olsztyn 22-23.XI.1995 roku, red. M. Śliwiński, Olsztyn 1997.Poklewska K., Brzozowski J., O Mickiewiczu i Słowackim. Cztery szkice, Łęczyca 1999.Babinski H. F., Nowe spojrzenie na „Mazepę” Słowackiego, przeł. J. Japola, „Pamiętnik Literacki” 1973, z. 2.Postacie i motywy faustyczne w literaturze polskiej. Materiały Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej. Białystok 23-26 X 1997 r., pod red. H. Krukowskiej i J. Ławskiego, t. I-II, Białystok 1999–2001.Problematyka religijna w literaturze Pozytywizmu i Młodej Polski. Świadectwa poszukiwań, red. S. Fita, Lublin 1993.Problemy tragedii i tragizmu. Studia i szkice, red. H. Krukowskiej, J. Ławskiego, Białystok 2004.Próchnicki W., Romantyczne światy. Czas i przestrzeń w dramatach Słowackiego, Kraków 1992.Przybylski R., Krzemieniecka makatka, w: Lustra historii..., Warszawa 1998.Przybylski R., Ogrody romantyków, Kraków 1978.Przybylski R., Podróż Juliusza Słowackiego na Wschód, Kraków 1982.Kleiner J., Tragizm dwoistego oblicza czynu w „Edypie królu”, w: W kręgu historii i teorii literatury, wybór i opr. A. Hutnikiewicz, Warszawa 1981.Przybylski R., Rozhukany koń. Esej o myśleniu Juliusza Słowackiego, Warszawa 1999.Przychodniak Z., Śpiew Orfeusza. Od „Lambra” do „Kordiana”, w: Słowacki współczesnych i potomnych. W 150 rocznicę śmierci Poety, Poznań 2000.Przychodniak Z., Walka o rząd dusz. Studia o literaturze i polityce Wielkiej Emigracji, Poznań 2001.Bachórz J., Romantyzm a romanse. Studia i szkice o prozie polskiej w pierwszej połowie XIX wieku, Gdańsk 2005.Pyczek W., Jerozolima Słoneczna Juliusza Słowackiego, Lublin 1999.Raszewski Z., Mazepa w malarstwie i w tragedii Słowackiego, w: Romantyzm. Studia nad sztuką drugiej połowy wieku XVIII i wieku XIX. Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa, listopad 1963, Warszawa 1967.Raszewski Z., Mazepa, w: Prace o literaturze i teatrze ofiarowane Zygmuntowi Szweykowskiemu, Wrocław 1966.Ratajczakowa D., „Horsztyński” Słowackiego: historia, chaos, dramat; Wóz dwukonny. Rozważania o jednym antycznym motywie w „Horsztyńskim” Juliusza Słowackiego, obie w: W krysztale i w płomieniu. Studia i szkice o dramacie i teatrze, t. 2, Wrocław 2006.Reicher-Thonowa G., Ironja Juljusza Słowackiego w świetle badań estetycznoporównawczych, Kraków 1933.Religijny wymiar literatury polskiego Romantyzmu, red. D. Zamącińska, M. Maciejewski, Lublin 1995.Kolbuszewska E., Romantyczne przeżywanie przyrody. Znaczenia, wartości, style zachowań, Wrocław 2007.Romantyzm. Poezja. Historia. Prace ofiarowane Zofii Stefanowskiej, red. M. Prussak, Z. Trojanowiczowa, Warszawa 2002.Rozmowy o dramacie. Rok Słowackiego, „Dialog” 1959, nr 12 (44), stenogram dyskusji, która odbyła się redakcji „Dialogu” dn. 8 X 1959 r. z udziałem Jana Błońskiego, Edwarda Csató, Jana Kotta, Stefana Treugutta, Kazimierza Wyki.Rymkiewicz J. M., Juliusz Słowacki pyta o godzinę, Warszawa 1989.Rymkiewicz J. M., Ludzie dwoiści. (Barokowa struktura postaci Słowackiego), w: Problemy polskiego romantyzmu, seria III, red. M. Żmigrodzka, Wrocław 1981.M. Bajko, Symbolika ognia w „Śnie srebrnym Salomei” Juliusza Słowackiego, w: Symbolika mistyczna w poezji romantycznej Słowacki i inni, red. G. Halkiewicz-Sojak, B. Paprocka-Podlasiak, Toruń 2009.Rymkiewicz J. M., Słowacki. Encyklopedia, Warszawa 2004.Saganiak M., Groteska u Słowackiego, w: Romantyzm. Poezja. Historia. Prace ofiarowane Zofii Stefanowskiej, Warszawa 2002.Saganiak M., Mistyka i wyobraźnia. Słowackiego romantyczna teoria poezji, Warszawa 2000.Saganiak M., Wyobraźnia mistyczna Juliusza Słowackiego, w: Wyobraźnia jako jaźń twórcza. Studia z etyki, literatury i sztuki, Warszawa 2002.Sawicka-Lewczuk B., Bohater w pułapce – o „Mazepie” Juliusza Słowackiego, w: Juliusz Słowacki..., Słupsk 2002.Korotkich K., Credo człowieka odchodzącego. O apokalipsie duchowej w wierszu „Poeta” Z. Krasińskiego, w: Zygmunt Krasiński – nowe spojrzenia, pod red. G. Halkiewicz-Sojak i B. Burdzieja, Toruń 2001.Sawicka-Lewczuk B., Kwiatowe „ornamentum” Juliusza Słowackiego, w: Światło w dolinie..., Białystok 2007.Sawicka-Lewczuk B., O sposobie oglądania Wschodu przez Słowackiego mistycznego. Prolegomena, w: Bizancjum. Prawosławie. Romantyzm..., Białystok 2004.Sawicka-Lewczuk B., Symbolika świątyni prawosławnej w twórczości Słowackiego. Rekonesans, w: Bizancjum. Prawosławie. Romantyzm..., Białystok 2004.Sieradzki J., Juliusz Słowacki „Fantazy”, w: Dramat polski. Interpretacje, red. J. Ciechowicz, Z. Majchrowski, wstęp i posłowie D. Ratajczakowa, Gdańsk 2001.Sinko T., Hellada i Roma w Polsce, Lwów 1933.Bilińska S. R., Chrystus i chrześcijaństwo w twórczości Słowackiego epoki mistycznej, Tarnów 1929.Sinko T., Hellenizm Juliusza Słowackiego, Warszawa 1925.Siwiec M., Mit Orfeusza i Eurydyki w ironicznym zwierciadle Juliusza Słowackiego, w: Juliusz Słowacki. Wyobraźnia i egzystencja, Słupsk 2002.Skubalanka T., Mickiewicz. Słowacki. Norwid. Studia nad językiem i stylem, Lublin 1997.Skuczyński J., „Lilla Weneda” z „ariostycznym uśmiechem”, „Pamiętnik Literacki” 1986, z. 3.Korotkich K., Zbigniewa Herberta przekraczanie tragiczności. Wizje przemijania w „Balladzie o tym, że nie giniemy”, w: Problemy tragedii i tragizmu. Studia i szkice, red. H. Krukowska, J. Ławski, Białystok 2004.Skuczyński J., O przestrzeni teatralnej w dramatach Juliusza Słowackiego, Warszawa – Poznań – Toruń 1986.Skuczyński J., Przetworzenia Mickiewiczowskiego wzorca misterium teatralnego: „Samuel Zborowski” Słowackiego i „Wyzwolenie” Wyspiańskiego, w: Misterium teatralne: Mickiewicz i inni. Studia i szkice z dziejów dramatu i teatru XIX i XX wieku, red. J. Skuczyński, Toruń 2000.Skuczyński J., Gdy idą między żywych duchy... Dziady i „Dziady” w dramacie polskim XIX i XX wieku, Toruń 2005.Sławińska I., Przywołanie przestrzeni w dramacie Słowackiego „Zawisza Czarny”, w: Juliusz Słowacki. W stupięćdziesięciolecie urodzin. Materiały i szkice, pod red. M. Bizana i Z. Lewinówny, Warszawa 1959.Słowacki E., Dzieła z pozostałych rękopismów ogłoszone, t. I-III, Wilno 1826.Słowacki i Ukraina, red. M. Woźniakiewicz-Dziadosz, Lublin 2003Biliński K., Biblia i historiozofia. „Kordian” jako synteza wczesnej twórczości Juliusza Słowackiego, Wrocław 1998.Słowacki J. , Wybór poezji, wybór i posłowie M. Jastrun, Warszawa 1955.Słowacki mistyczny. Propozycje i dyskusje sympozjum. Warszawa 10-11 grudnia 1979, pod red. M. Janion i M. Żmigrodzkiej, Warszawa 1981.Słowacki we wspomnieniach współczesnych, opr. J. Starnawski, Wrocław 1956.Korotkich K., Oswajanie śmierci. O wyobraźni poetyckiej R. M. Rilkego, w: Apokalipsa. Symbolika – tradycja – egzegeza, pod red. K. Korotkicha i J. Ławskiego, t. I, Białystok 2006.Słowacki współczesny, pod red. M. Troszyńskiego, Warszawa 1999.Słowacki współczesnych i potomnych. W 150 rocznicę śmierci Poety, red. J. Borowczyk, Z. Przychodniak, Poznań 2000.Słownik Krzemieńczan 1805–1832, opr. W. Piotrowski, Piotrków Trybunalski 2005.Spytkowski J., O zasadniczej idei „Kordiana”, Kraków 1948.Stanisz M., Poglądy literackie młodego Słowackiego, w: Na przełomie Oświecenia i Romantyzmu..., Rzeszów 1999.Stanisz M., Przedmowy romantyków, Kraków 2007.Stefanowska Z., Słowacki jako nowoczesny inteligent, w: Juliusz Słowacki – poeta europejski..., Kraków 2000.Brzozowski J., Drobiazgi Słowackiego, w: tegoż, Odczytywanie romantyków. Szkice i notatki o Mickiewiczu, Malczewskim i Słowackim, Kraków 2002.Strzyżewski M., Juliusza Słowackiego pojedynek z krytyką (strona poety), w: Słowacki współczesnych i ..., Poznań 2000.Strzyżewski M., Zygmunta Krasińskiego „Kilka słów o Juliuszu Słowackim” jako tekst krytycznoliteracki, w: Zygmunt Krasiński – nowe spojrzenia, red. G. Halkiewicz-Sojak i B. Burdziej, Toruń 2001.Korzeniewicz-Davies M., Chłopski Arystofanes Juliusza Słowackiego. Między ironią a mistycznym rewelatorstwem, w: Inspiracje Grecji antycznej..., Toruń 2001.Studia i szkice o Słowackim, red. J. Brzozowski, „Prace Polonistyczne”, seria L II (1997), Łodź 1997.Studia o twórczości Juliusza Słowackiego, red. I. Opacki, Katowice 1982.Style zachowań romantycznych. Propozycje i dyskusje sympozjum Warszawa 6-7 grudnia 1982 r., pod red. M. Janion i M. Zielińskiej, Warszawa 1986.Sudolski Z., Słowacki. Opowieść biograficzna, Warszawa 1976.Sugiera M., „Mazepa”: z przestrzeni tragedii w romantyczny mit, w: Dramat i teatr romantyczny, pod red. D. Ratajczakowej, Wrocław 1992.Szargot M., „Halcyjon zimorodkiem zwany”, w: Antyk romantyków...., Toruń 2003.Szczeglacka E., Romantyczny homo legens. Zygmunt Krasiński jako