Procena bioraspoloživosti elemenata iz PM10 i PM2,5 primenom in vitro ekstrakcije

Tokom ovog istraživačkog rada bavili smo se ispitivanjem bioraposloživosti potencijalno štetnih elemenata iz atmosfere koji su u istu oslobođeni bilo prirodnim ili antropogenim procesima. Govorićemo o tome na koje sve načine oni mogu doći u kontakt sa čovekom, puteve izloženosti, količina elemenata koja zapravo putem pluća i alveola uđe u čovekov cirkularni sistem kao i da li postoji razlika u bioraspoloživosti u odnosu na veličine čestica (PM10, PM2,5). Cilj rada je upoređivanje ekstrahovane bioraspoložive koncentracije elemenata sa ukupnom koncentracijom istog elementa u suspendovanim česticama (PM10, PM2,5) sakupljenim u okviru istraživanja sprovedenog na Institutu za fiziku u Beogradu u periodu od aprila do oktobra 2019. godine (u toku ovog perioda su detektovane i tri epizode Saharskog peska što dodatno može biti izvor nekog od elemenata koji su tipični za ove epizode - Al, Si, Ti, Fe, K, Mn, Rb, V, Cr, Sc i Be; Dias i Edwards, 2003). Suspendovane čestice promera 10 i 2,5 mikrona (PM10, PM2,5) su sakupljene na kvarcnim filterima. Studija je sprovedena u suburbanom delu Beograda (φ=44 ̊ 51’ N, λ=20 ̊ 23’E, Hs=92 m). Područje je zaštićeno zgradom od direktnog uticaja drumskog saobraćaja, a tokom letnje sezone predstavlja mesto sa verovatno manjim zagađenjem vazduha nego urbana zona. Uzorkovanje je sprovođeno od aprila do jula s tim što je sakupljen i jedan uzorak u oktobru kada je počela grejna sezona. Uzorci su prikupljani, označeni su datumi prikupljanja, izmerene su njihove mase i odrađena je hemijska analiza. Uzorci su pripremljeni procedurom koja će biti opisana u okviru ovog rada, a koncentracije različitih elemenata, kao potencijalnih zagađujućih supstanci, određivane su metodom ICP-OES (indukovano spregnuta plazma – optička emisiona sprektrometrija), o čemu će u daljem tekstu takođe biti reči. Određivane su koncentracije sledećih elemenata: B, Be, Cr, Co, Ni, Cu, Sr, Pb, kao i koncentracija makroelementa Ca. Cilj ovog istraživanja jeste da procenimo postoji li zavisnost bioraspoloživosti čestica od njihove veličine (da li su PM2,5 čestice bioraspoloživije od PM10) i da se proceni koja količina u odnosu na ukupan sadržaj elemenata u PM10 i PM2,5 se resuspenduje u čovekovim plućima i uđe u cirkulacioni sistem