Sound and silence as the elements of sacrum space

W większości prac geograficznych, również w Polsce, przestrzeń traktowana jest jednowymiarowo. Nawet wtedy gdy mówi się o jej percepcji czy postrzeganiu opis dotyczy głownie tego „co widać”. Niewątpliwie jednak nasz (ludzi) odbiór rzeczywistości nie sprowadza się jedynie do tego co możemy zaobserwować, a ma on wymiar multisensoryczny. Badanie przestrzeni nie może być zatem zredukowane do badania „morfologii ciał stałych”. Elementy, z których składa się przestrzeń mają charakter wizualny, dźwiękowy, smakowy, zapachowy etc. Przestrzeń znacząca jest ich kompozycją. Szczególnym przykładem takiej kompozycji jest przestrzeń sacrum. To właśnie przestrzeń sacrum, wypełniona ciszą i dźwiękiem, jest przedmiotem badania. Ta przestrzeń rozumiana jest dwojako. Szerzej gdy jest przestrzenią wiernych i oni są jednocześnie podmiotem badania. Ich przestrzeń sacrum to przestrzeń, w której obcują z Bogiem. Nie jest ona określona formalnie. Ludzie sami wskazują miejsca i określają granice, często jednak w swoich wypowiedziach odnoszą się do przestrzeni świątyń. Podmiotem badania jest również Kościół Katolicki jako instytucja. W tym przypadku przestrzeń sacrum oznacza przestrzeń świątyni–kościoła, czyli za kodeksem prawa kanonicznego: „budowlę świętą przeznaczoną dla kultu Bożego, do której wierni mają prawo wstępu w celu wykonywania w niej kultu, zwłaszcza publicznego” (Kan. 1215). Wstęp do artykułu to przypomnienie tego co dźwięk (śpiew i muzyka) oznaczają dla Kościoła Katolickiego. Odwołano się do zapisów „Pisma Świętego” i do najważniejszych dokumentów posoborowych – „Konstytucji o liturgii świętej” i „Instrukcji o muzyce w świętej liturgii. Musicam sacram” Świętej Kongregacji Obrzędów z 1967 r. Materiał źródłowy do opracowania stanowią zaś przede wszystkim wywiady swobodne i komentarze do zdjęć kolaboracyjnych. Badania przeprowadzono na katolikach, mieszkańcach Łodzi. Celem artykułu jest wykazanie znaczenia dźwięku i ciszy w przestrzeni, w ktorej obcuje się z Bogiem. Założono, że jest ono odmienne w przypadku wiernych i Kościoła. Ci pierwsi sacrum rozpoznają po ciszy. Dla Kościoła zaś muzyka i śpiew są istotnymi i niezbędnymi formami modlitwy i liturgii.In the numerous geographical papers, including Polish publications, space is interpreted as the one-dimension phenomenon. Even when perception of space is discussed analysis is focused on “what was seen?” . However human awareness of reality is not narrowed to observation, and it has multisensory character. Therefore, researches on space cannot be reduced to „morphology of solid bodies”. Space consist of visual, audible, smell, etc. layers. The very special example of mixture of those layers is the sacrum space (space which is part of adherents spiritual experience). The aim of the paper is to point the importance of sound and silence in space where one communes with God. Material collected in empirical researches is the bases for analysis. It consists of interviews and collaborative photography. In the numerous geographical papers, including Polish publications, space is interpreted as the one-dimension phenomenon. Even when perception of space is discussed analysis is focused on “what was seen?” . However human awareness of reality is not narrowed to observation, and it has multisensory character. Therefore, researches on space cannot be reduced to „morphology of solid bodies”. Space consist of visual, audible, smell, etc. layers. The very special example of mixture of those layers is the sacrum space (space which is part of adherents spiritual experience). The aim of the paper is to point the importance of sound and silence in space where one communes with God. Material collected in empirical researches is the bases for analysis. It consists of interviews and collaborative photography