Demans Hastalarının Ayırıcı Tanısında Kullanılan Tanısal Testlerin Karşılaştırılması

Dementia is a clinical diagnosis characterized by a progressive deterioration in cognitive function. The most common type of dementia is Alzheimer's disease (AD). The aim of this study is to evaluate the possible relation and correlation between comprehensive geriatric assessment tests, metabolic function of brain determined by positron emission tomography (FDG PET CT) and volumetric analysis and atrophy symmetry measured by magnetic resonance imaging (MRI) in AD patients. 37 patients who had diagnosis of AD and admitted to Hacettepe University Faculty of Medicine Department of Internal Medicine Division of Geriatrics between 1 November 2012 and 1 November 2015 included. In addition to baseline demographic, clinical and laboratory characteristics, comprehensive geriatric assessment tests, metabolic measurements in 8 different localization by using FDG PET CT in all patients and volumetric analysis in 14 different regions by using cranial MRI in 16 patients were performed. Moderate to severe hypometabolic activity was most frequently observed in left temporal lobe (37 patients, 43,2% of all population). Thereafter, right temporal lobe (37,8%) and right and left parietal lobes (32,4%) followed left temporal lobe. On the other hand, normal metabolic activity was most frequently seen in right frontal lobe (75,7%). In 16 patients, mean ± SD right hippocampal volume was 3128,1 ± 732,2 mm3, mean ± SD left hippocampal volume was 3088,8 ± 791,5 mm3 and mean ± SD total hippocampal volume 6217,0 ± 1459,2 mm3. MOCA was found to be significantly lower in patients with moderate to severe hypometabolism in left temporal, right and left parietal lobes than that of mild hypometabolic and normometabolic patients (p = 0,033, p = 0,032 and p = 0,028). In patients with moderate to severe hypometabolism in right parietal, forward digit span test was found to be lower (p = 0,031) and geriatric depression scale was found to be higher (p = 0,023). There was no relationship between prekuneal and frontal hypometbolism and comprehensive geriatric assessment tests. It was also not found any relationship between hypometabolic status and volumetric analysis except right precuneal hypometabolism and left entorhinal cortex volume. Similarly, there was no significant relation between atrophy symmetry in MRG, volumetric analysis and comprehensive geriatric assessment tests. In correlation analysis, there were significant and negative correlations between right temporal lobar hypometabolism and forward digit span test (r = -0,304, p = 0,047) , mini mental state examination test (MMSE) (r = -0,301, p = 0,048) and MOCA (r = -0,296, p = 0,050); between left temporal lobar hypometabolism and forward digit span test (r = -0,324, p = 0,050), three word recall test (r = -0,369, p = 0,025), MMSE (r = -0,394, p = 0,016) and MOCA (r = -0,353, p = 0,032); between right parietal lobar hypometabolism and forward digit span test (r = -0,427, p = 0,008), perseveration (r = -0,360, p = 0,029), MMSE (r = -0,324, p = 0,050) and MOCA (r = -0,433, p = 0,007); left parietal lobar hypometabolism and forward digit span test (r = -0,377, p = 0,021), MMSE (r = -0,325, p = 0,047) and MOCA (r = -0,439, p = 0,007) and between both right and left prekuneal hypometabolism and MMSE (r = -0,356, p = 0,031 and r = -0,332, p = 0,044, respectively). There were significant and negative correlations between left temporal hypometabolism and left hippocampal (r = -0,420, p = 0,005) and total hippocampal (r = -0,254, p = 0,017); between right prekuneal hypometabolism and total hippocampal (r = -0,410, p = 0,005) and right parahippocampal (r = -0,435, p = 0,007) and between left prekuneal hypometabolism and total hippocampal (r = -0,406, p = 0,008) and right parahippocampal (r = -0,439, p = 0,007) volume. In conclusion, this study showed the relationship between 14 different geriatric assessment tests, hypometabolic activity of 8 different anatomic localizations and volumetric analysis of 14 different brain regions.TEŞEKKÜR…………………………………………………………………………iv ÖZET………………………………………………………………………..……….v ABSTRACT………………………………………………………..……………….vii İÇİNDEKİLER…………………………………………………………………...….ix SİMGELER VE KISALTMALAR…………………………………………………..xi TABLOLAR VE ŞEKİLLER DİZİNİ…………….………………….…………….xiii 1. GİRİŞ VE AMAÇ…………………………………………………...……….1 2. GENEL BİLGİLER………………………………………………….………3 2.1. Hafif Bilişsel Bozukluk……………………………..…………….…3 2.1.1. Amnestik Hafif Bilişsel Bozukluk:……………………..………3 2.1.2. Amnestik Olmayan Hafif Bilişsel Bozukluk…………………..4 2.2. Demans Sendromları………………………………………………4 2.2.1. Demansta Tanı ve Ayırıcı Tanı……………………..…………6 2.2.2. Alzheimer Hastalığı………………………………………….…6 2.2.3. Lewy Cisimcikli Demans………………………………...……10 2.2.4. Frontotemporal Demans……………………………..….……13 2.3. Demans Sendromlarında Görüntüleme…………...……………16 2.3.1. Yapısal Görüntüleme…………………………………………17 2.3.2. Moleküler Görüntüleme………………………………………20 2.4. Nöropsikiyatrik Değerlendirme……………………………..……22 2.4.1. Mini Mental Durum Değerlendirme Testi…………………...23 2.4.2. Saat Çizme Testi………………………………………………24 2.4.3. Montreal Bilişsellik Değerlendirme Ölçeği (MOCA)……….24 2.4.4. Geriatrik Depresyon Skalası……………………….………...25 3. HASTALAR VE YÖNTEM…………………………………………..……26 3.1. Hastaların Seçimi ve Genel Özellikleri………………………….26 3.2. Hastaların Nöropsikiyatrik Değerlendirilmesi……..……………27 3.3. Kranial Görüntüleme……………………………..……………….28 3.4. İstatistiksel Değerlendirme……………………………………….30 3.5. Etik Onay……………………………………………………….….30 4. BULGULAR………………………………………………….…………….31 4.1. Temel Demografik Özellikler……………………………………..31 4.2. Kranial Metabolik Aktivite ve Kapsamlı Geriatrik Değerlendirme Testleri……………………………………………...………………36 4.3. Kranial Metabolik Aktivite ve Volümetrik Ölçümler………….…45 4.4. Manyetik Rezonans Görüntülemede Atrofi Simetrisi ve Kapsamlı Geriatrik Değerlendirme Testleri………………...…..53 4.5. Manyetik Rezonans Görüntülemede Atrofi Simetrisi ve Volümetrik Ölçümler………………………………………………54 4.6. Kranial Metabolik Aktivite ile Nöropsikiyatrik Testlerin Korelasyon Analizi………………………………………………...55 4.7. Kranial Metabolik Aktivite ile Volümetrik Ölçümlerin Korelasyon Analizi………………………………………………………………55 4.8. Fazekas Skoru, Kortikal Beyaz Madde T1 Hipointensitesi ve Günlük Yaşam Aktivitesi Değerlendirmesinin Korelasyon Analizi………………………………….…………………………...59 5. TARTIŞMA…………………………………………………………….…..62 6. ÇALIŞMANIN KISITLILIKLARI…………………………………………..69 7. SONUÇLAR VE ÖNERİLER………………………………..……………70 8. KAYNAKLAR…………………………………………...………………….71 9. EKLER……………………………………………………….……………..93Demans, bilişsel işlevlerde ilerleyici bozulma ile karakterize klinik bir tanıdır. En sık demans tipi Alzheimer Hastalığıdır (AH). Bu çalışmanın amacı, AH’de kapsamlı geriatrik değerlendirme testleri, pozitron emisyon tomografi (FDG PET BT) ile değerlendirilen beynin metabolik işlevleri ve kranial manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ile ölçülen volümetrik analizler ve atrofi simetrisi arasındaki olası ilişkileri ve korelasyonları incelemektir. Çalışmaya Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı Geriatri Bilim Dalına 01 Kasım 2012 – 01 Kasım 2015 tarihleri arasında Alzheimer Hastalığı tanısı ile başvuran 37 hasta alındı. Tüm hastalarda temel demografik, klinik ve laboratuvar bilgilerinin yanı sıra kapsamlı geriatrik değerlendirme testleri, 8 farklı lokalizasyonda FDG PET BT ile metabolik ölçümler ve 16 hastada kranial MRG ile 14 farklı bölgenin volümetrik analizi yapıldı. Sol temporal lob, 37 hastanın %43,2’si (16 hasta) ile orta – ağır hipometabolizmanın en sık görüldüğü bölgeydi. Bunu %37,8 ile sağ temporal lob ve %32,4 ile sağ paryetal ve sol paryetal loblar izledi. Normal metabolik aktivitenin en sık izlendiği bölge ise %75,7 ile sağ frontal bölgeydi. 16 hastada ortalama ± SD sağ hipokampüs volümü 3128,1 ± 732,2 mm3, sol hipokampüs volümü 3088,8 ± 791,5 mm3 ve total hipokampüs volümü 6217,0 ± 1459,2 mm3 olarak bulundu. Montreal Bilişsel Değerlendirme (MOCA), sol temporal, sağ ve sol paryetal loblarında orta – ağır hipometabolizma görülen hastalarda hafif hipometabolizma görülen ve hipometabolizma görülmeyen hastalara göre anlamlı olarak daha düşüktü (p = 0,033, p = 0,032 ve p = 0,028). Sağ paryetal orta – ağır hipometabolizma olan hastalarda ileri menzil test skoru daha düşük (p = 0,031) ve geriatrik depresyon skalası (p = 0,023) daha yüksek bulundu. Prekuneal ve frontal hipometabolizma ile testler arasında anlamlı ilişki saptanamadı. Sağ prekuneus metabolik aktivitesi ile sol entorhinal korteks volüm dışında hipometabolik durum ile volümetrik analizler arasında ilişki saptanmadı. Yine MRG’de atrofi simetrisi ile volümetrik ölçümler, kapsamlı geriatrik değerlendirme testleri arasında anlamlı ilişki bulunmadı. Korelasyon analizinde sağ temporal lob hipometabolizması ile ileri menzil (r = -0,304, p = 0,047) , mini mental durum değerlendirme (MMSE) (r = -0,301, p = 0,048) ve MOCA (r = -0,296, p = 0,050) arasında, sol temporal lob hipometabolizması ile ileri menzil (r = -0,324, p = 0,050), üç kelime test (r = -0,369, p = 0,025), MMSE (r = -0,394, p = 0,016) ve MOCA (r = -0,353, p = 0,032) arasında, sağ paryetal lob hipometabolizması ile ileri menzil (r = -0,427, p = 0,008), perseverasyon (r = -0,360, p = 0,029), MMSE (r = -0,324, p = 0,050) ve MOCA (r = -0,433, p = 0,007) arasında, sol paryetal lob hipometabolizması ile ileri menzil (r = -0,377, p = 0,021), MMSE (r = -0,325, p = 0,047) ve MOCA (r = -0,439, p = 0,007) arasında ve hem sağ hem sol prekuneus ile MMSE arasında (r = -0,356, p = 0,031 ve r = -0,332, p = 0,044, sırasıyla) negatif yönde anlamlı korelasyon saptandı. Sol temporal lob hipometabolizması ile sol hipokampal (r = -0,420, p = 0,005) ve total hipokampal (r = -0,254, p = 0,017), sağ prekuneus lob hipometabolizması ile total hipokampal (r = -0,410, p = 0,005) ve sağ parahipokampal (r = -0,435, p = 0,007) ve sol prekuneus lob hipometabolizması ile total hipokampal (r = -0,406, p = 0,008) ve sağ parahipokampal (r = -0,439, p = 0,007) volüm arasında negatif yönde anlamlı korelasyon saptandı. Bu çalışma ile 14 farklı geriatrik değerlendirme testi, 8 farklı anatomik bölge hipometabolizması ve 14 farklı beyin bölgesinin volümetrik analizi arasındaki ilişki gösterilmiştir