Öteki Kavramı Bağlamında Radikal Demokrasi Üzerine

The identities categorized as different from each other for various reasons point to the “other”. This study will explore the possibility that the differences with respect to gender, race, religion-language, etc. –the others– participate in politics without abolishing one another. It will discuss the basis of a political approach on which the identity differences are together and which is not standardizing but is ruled by the pluralist understanding. The problem of being together with the other in the political sphere remains unsolved by the understanding of liberal democracy today. For liberal democracy leads to the idea of standardization of the other by drawing on modernism’s project of “universalization”. Postmodernism’s attitude against “grand narratives”, however, makes it possible that the other is understood not as universal, but as difference. Radical democracy as a postmodernist approach can be regarded as an effective field that can provide a solution to the problem of the possibility of politics that takes account of the other. However, the clash of ideas within radical democracy itself gives rise to the question where politics that takes the other into account should be positioned. The clash in question is the one between the Habermasian conception of negotiation and the Schmittian concept of antagonism. Both thinkers espouse the pluralist understanding in politics, arguing that the political sphere should accommodate the other. But Habermas maintained modernism’s understanding of universality and so he moved away from radical democracy and got closer to liberal democracy. Whereas, unlike Habermas, Schmitt offers a political layout based on strife. But, Schmitt's conception of politics based on antagonism includes the destruction of the other. For this reason, I think both approaches have their drawbacks and therefore a different approach is required that will incorporate both and go beyond them. The basis of our study is the conception of radical democracy presented as a theory by Mouffe and Laclau in their Hegemony and Socialist Strategy (1985), which draws on both of the views above as the bases of being together with the other in the political sphere, while putting forward a view that is different from either.İÇİNDEKİLER………………………………………………………………...…….....…xi GİRİŞ……………………………………………...……………………………………….1 1. BÖLÜM: ÖTEKİ KAVRAMI……………………………………....…...10 1.1 ÖTEKİNİN FARKLI AÇILARDAN DEĞERLENDİRİLMESİ……...………10 1.1.1. Ötekinin Ontolojik Bağlamı…………………………………………...…......10 1.1.2. Ötekinin Psikolojik İnşası………………………………………….…..…….13 1.1.3. Hangi Öteki?……………………………………………………………..…..16 1.1.4. Ötekinin Sosyokültürel ve Siyasal İşlevi………………………...…...………18 1.2. KURUCU DIŞSAL OLARAK ÖTEKİNİN TİKELLİK EVRENSELLİK TARTIŞMASI………………………………………………………….…………….22 1.2.1. Kurucu Dışsal/Dışarısı (Constitutive Outside)………………………..……..22 1.2.2. Ötekine Dayanan Farklılık Siyaseti ve Problemler: Evrensellik Tikellik Tartışması…………………………………………………………………….…….30 1.3. ANTAGONİSTİK YAKLAŞIM: SCHMİTT’TE DÜŞMAN OLARAK ÖTEKİ………………………………………………………………………………...37 1.3.1. Siyasal Kavramı……………………………………....…………………..….38 1.3.2. Dost-Düşman Ayrımı…………………………………………………..….…39 1.3.3. Siyasalın Ortaya Çıkışında Savaşın Zorunluluğu Problemi…………...……..44 1.3.4. Dost-Düşman, Köle-Efendi İkiliği..………………………………………….47 1.3.5. Devletler Arasında Çoğulcu, Devlet İçinde “Bir”ci Yaklaşım…...…..………49 1.3.6. Evrensellik ve Liberalizm Eleştirisi………………………………………….51 2. BÖLÜM: KOZMOPOLİTİZM……………………………..………...…55 2.1. KOZMOPOLİTAN SİYASET FİKRİNİN KÖKLERİ………………….……55 2.1.1. Antik Yunan…………………………………………………………..…...…55 2.1.2. Stoacılık……………………………………………………………….…..…57 2.1.3. Aydınlanma…………………………………………………………...….….60 2.2. KOZMOPOLİT DÜŞÜNCENİN İKİ ÖRNEĞİ: KANT VE HABERMAS……………………………………………………………….…………63 2.2.1. Kant’ta Kozmopolitizmin Antagonizmden Türetilmesi…………...……..63 2.2.1.1. Derrida’da Konuksev(er/mez)lik Düşüncesi……………………..…....67 2.2.1.2. Kant’ta Evrensel Anayasa ve Ötekinin Edilgen Vatandaşlığı……..…..70 2.2.2. Habermas’ın İletişime Dayalı Kozmopolit Siyaset Anlayışı…………...…73 2.3. KOZMOPOLİTİZMİN İMKÂNI SORUNU…………..…………………...…80 2.3.1. Kozmopolitizm Bir Ütopya mı?......................................................................80 2.3.2. Kozmopolitizmin Eleştirisi……………………………………………......…83 3. BÖLÜM: RADİKAL DEMOKRASİ…………………………………………..……...91 3.1. MÜZAKERECİ DEMOKRASİ MODELİ……………………………….....……93 3.1.1. Kamusal Alan Siyasal Alanın Koruyucusu mu?..................................................93 3.1.2. Evrenselleştirilebilirlik: Ötekiyle Ahlaka Dayalı İletişim……………..……....100 3.1.3. Benhabib’in Genelleştirilmiş ve Somut Öteki Ayrımı…………………..….…102 3.1.4. Ahlak ve İnsan Hakları Anlayışının Yeniden Düşünülmesi……………..…….105 3.2. POST-MARKSİZM: ÇATIŞMAYA DAYANAN SİYASAL İLİŞKİ……...….109 3.2.1. Post-Marksizme Genel Bakış………………………………………...……...109 3.2.2. Antagonizmanın Önemi ve Tehlikesi……………………………..………...112 3.2.3. Kimliklerin Değişimi Olarak Eklemlenme ve Yapılaşmış Bütün Olarak Söylem…………………………….……………………………………………..…..118 3.2.3.1. Toplumun Olanaksızlığı………………………………..…….……….121 3.2.4. Demokratik Mücadeleler Arasındaki Eşdeğerlik Zinciri: Fark ve Eşdeğerlik Mantığı………………..…………………...………………………………………...123 3.2.5. Demokrasinin Radikalleşme Koşulu Olarak Hegemonya Kavramı…....….130 3.2.5.1. Gramsci’nin Hegemonik Sınıf Anlayışı………………………….…......131 3.2.5.2. Laclau ve Mouffe’da Hegemonya Kavramının Dönüşümü………......…136 3.2.6. Post-Marksizm’de Özne Konumları ve Ötekinin Yeri…………….………..140 3.2.7. Demokrasi, Liberalizm ve Sosyalizmin Eklemlenmesi………….….……....146 3.2.8. Çoğulcu Demokrasinin İmkânı…………….…………………………….…..151 3.2.8.1. Çoğulcu Demokraside Yurttaşlık Anlayışı………….……………..…....160 3.2.8.2. Nereye Kadar Farklılık? Çoğulculuğun Sınırları……………….…...…..164 3.2.9. Radikal Demokrasiye Yönelik Eleştiriler………………….………….….....168 SONUÇ……………………………………………………………………..177 KAYNAKÇA……………………………………………………………....186Çeşitli nedenlerle birbirinden farklı olarak kategorize edilen kimlikler “öteki”ne işaret etmektedir. Çalışmada gerek cinsiyet, gerek ırk, gerek din-dil vb. farklılıkların -ötekilerin- birbirlerini ortadan kaldırmadan siyasete dâhil olmalarının olanağı sorgulanacaktır. Kimliksel farklılıkların bir arada bulunduğu, tektipleştirici değil çoğulcu anlayışı egemen kılan siyaset anlayışının zemini tartışılacaktır. Ötekiyle siyasal alanda bir arada olma sorunu bugün liberal demokrasinin siyaset anlayışıyla çözümsüz kalmaktadır. Çünkü liberal demokrasi modernizmin “evrenselleştirme” projesinden beslenerek ötekinin aynılaştırılması düşüncesine varır. Postmodernizmin “büyük anlatılar”a karşı tutumu ise ötekinin evrensel olarak değil, farklılık olarak anlaşılmasını mümkün kılar. Postmodern bir yaklaşım olarak radikal demokrasi, ötekini göz önünde bulunduran siyasetin imkânı sorununa çözüm getirebilecek verimli bir alan olarak görülebilir. Ancak radikal demokrasinin kendi içerisindeki fikir çatışmaları, ötekini hesaba katan bir siyasetin nerede konumlandırılması gerektiği sorusunu doğurur. Sözü edilen çatışma Habermasçı müzakere anlayışı ile Schmittçi antagonizma kavramı arasındadır. Her iki düşünür de siyasette çoğulcu anlayışı benimseyerek, siyasal alanın ötekini barındırması gerektiğini savunur. Fakat Habermas modernizmin evrensellik anlayışını sürdürerek radikal demokrasiden uzaklaşıp liberal demokrasiye yaklaşmıştır. Schmitt ise Habermas’tan farklı olarak çatışmaya dayanan bir siyaset tasarımı ortaya koyar. Fakat Schmitt’in antagonizmaya dayanan siyaset anlayışı ötekini yok etme riskini barındırır. Bu bakımdan her iki yaklaşımın da çıkmazlarının olduğu bu nedenle bunları kapsayıp aşacak farklı bir bakışa ihtiyaç duyulduğu düşünülmektedir. Siyasal alanda ötekiyle bir arada olmanın zemini olarak iki görüşten de beslenen, ancak onlardan farklı bir anlayışı dile getiren ve böylece çalışmamızın odak noktasını oluşturan temel, Mouffe ve Laclau’nun 1985’te yayımlanan Hegemonya ve Sosyalist Strateji kitabında kuramsallaştırdıkları radikal demokrasi anlayışıdır