Антропонимия белостокских евреев

Anthroponymy contained in the documents of the Jewish community in Białystok in the 19th and 20th c. is analyzed against the background of the history of Jews and the history of the region. A detailed analysis of anthroponymic material from the oldest period, i.e. the period from 1835 to 1877. It is supplemented by the anthroponymy collected in works by Z. Abramowicz: 1. Christian names of Bialystokers in the sociolinguistic aspect (1885-1985); Etymological dictionary of Białystok Jews, Białystok 2003. The anthroponymic material contained in the book by L. Dacewicz Anthroponymy of Podlasie Jews in 16th-18th c., Białystok 2008 is referred to for comparison. In 19th c. and at the beginning of 20th c. Białystok was a city of borders of cultures. Multilingualism and multiculturalism of Białystok were the inheritance of the Grand Duchy of Lithuania. It was reflected in the languages and anthroponymy of various ethnic groups of the region, including the anthroponymy of Białystok Jews. Jewish names were the least prone to undergo changes. The notations in the original birth certificates show that in 19th c., likewise in the previous periods, the ancestors’ traditions were observed. At the ceremony of circumcision they gave names from their own system: a) biblical: Aron, Abram, Beniamin, Oszer etc.; Asna, Chana, Ester, Sora etc.; b) post-biblical: Chaim; Chaja and others; c) Yiddish: Falk, Fiszer, Hirsz; Brajna, Fejga, Gołda etc.; more than one name were given and names were given after dead relatives. Slavic influences are observed in the following cases: 1. giving names in phonetically modified forms under the influence of Slavic languages, mainly Polish and Russian, but also Belorussian and Ukrainian: Jankiel, Owszej, Mowsza etc. 2. making shortened and hypocoristic forms following the Slavic pattern: Srol, Icko, Szajka, Judka, Lejbko, Mordko; Pesia, Elka, Stirka etc. 3. giving names from the Christian system of nomination; 3. borrowing Slavic hypocoristic forms: Grigiorij, Leon; Berta, Blanka, Cecylia, Regina etc. The oldest nineteenth-century sources show the process of formation of surnames of Białystok Jews, which should be considered artificial. Surnames were imposed on Jews by the authorities of the Russian Empire. The lexical base of Białystok Jews’ surnames is Slavic languages, mainly Polish and Russian, Yiddish and Hebrew. The patterns of the countries of settlement were used to form surnames. Anthroponymic names registered in the birth certificates of Białystok Jews, which performed the function of surnames in the 19th c., are discussed in several groups. Two main semantic groups of surnames are distinguished: I Formed in a natural way, as the answer to the question: 1. patronymic (answering the question: whose is X, who does X belong to; 2. toponymic (where is X from, where does X live); 3. occupational (which job does X do, which function does X perform); 4. characterizing of nickname type (what does X look like, how does X behave). II. Formed in an artificial way, without any connection with the person named: 1. artificial nicknames, which could be given by office workers to humiliate a person; 2. ornamental names, cultural ones, taken and formed by the persons named. In each of the groups listed above there are names following Slavic and German patterns. A very numerous group is the one composed of names based on the Hebrew tradition. The names ending in -owicz/-ewicz: Abelewicz, Ajzykowicz, Dajłowicz etc. are predominant among patronymic names of Slavic origins. The Russian language had the greatest influence on their formation. The formations ending in -owicz/-ewicz constituted ‘otchestvo’, the compulsory element of the three-component Russian anthroponymic system. This system of nomination was imposed on the Jews in the Russian Empire. Jewish patronymic surname ending in -owicz/-ewicz was formed on the base of the patronym of the person named. Other patronymic suffixes were not so productive. Among matronymic surnames the Slavic suffix -in: Maszkin, Riwkin, Rosin etc. Patronymic surnames are modelled on the German patterns, there are mainly compounds with the element -son/-zon, -kind, -man: Wolfson, Iserzon, Meerzon. Among matronymic names formations with the suffix modelled on the inflection of the German genitive: -es, -s, -is, -us: Jentkes, Dwoszes, Goldes, Szoszes and others. There are also patronymic names formally equal to first names: Jafe, Szneer, Szmul, Feliks etc. Names ending in -i are also of importance: Icchaki, Gerszuny etc and so are acronyms: Bad, Bał, Barak, Bat, Baf and others. The notations in the birth certificates of the Jewish people from the period from 1835 to 1877 prove that the basic core of toponymic names was formed in like it had been in autochthonous people in previous centuries. Surnames derived from place names were created by: 1. omitting the preposition z / iz: place name Baranowiczi > z / iz Baranowicz > personal name Baranowicz. 2. shifting the place name from the class of toponymic names to the class of anthroponyms: place name Tykocin = personal name Tykocin, Tyktyn etc. 3. by adding suffixes: place name Zabłudów > personal name Zabłudowski. A typical characteristic of Białystok Jews’ toponymic surnames is the dominance of names formed by the addition of the suffix -ski. The names ending in -ski were created on the base of names of cities and towns of Podlasie as well as the place names from the Vilnius and Grodno areas and the Polish Kingdom: Wasilkowski, Zabłudowski, Tykociński, Knyszyński, Grodzieński, Wołpiański, Trocki, Wileński, Warszawski, Lubliński etc. The development of occupational names is closely connected with the economic progress of the region. In Białystok in the 19th c. two factors contributed greatly to the economic development of the city: 1. the customs border between the Russian Empire and the Polish Kingdom and was created as a result of repressions of the November Uprising; 2. building the Warsaw-Petersburg railway going via Białystok. The formation of Białystok Industrial Circle and flourishing economic development of the city was reflected in Jews’ personal onomastics. Professional names were formed on the lexical base of Slavic languages as well as Yiddish and Hebrew. The lexis of the Hebrew language was the base of surnames connected with jobs typical of Jewish people: Chajet, Mełamed, Sochor, Sofer, Szochet, Sendak etc. The names of jobs connected with trade, textile industry and craft were formed on the base of Slavic languages and Yiddish. Naming the job done by a given person, they became the surname of the whole family over the course of time. Professional names were formed on the base of various languages and they were often translated. That is why there are series of surnames formed on the base of the name of one profession in a number of languages: Gaufman / Kaufman – Gendler – Kupiec – Kupczyk – Ławocznik; Gozez – Cyrulik and Cyrulnik – Fleczer – Postrzygacz; Guterman – Czapnik – Kapelusznik – Kapeloszni – Micer; Daskal – Lerer –Mełamed – Uczitiel; Flejszer – Kajleron – Miasnik – Reznik – Szejchet – Szlachter etc. All the above mentioned types of surnames copied nomination patterns foreign to the Jewish culture; yet, they were developed in a natural way. What distinguishes the Jewish anthroponymy in the researched area is the artificial surnames, which were formed by bearers themselves. They performed ornamental, metaphoric and wishing functions. As to their genesis, they were close to many Jewish, theophoric and wishing names. They were formed on the base of biblical symbolism, references to the history of the Jewish people. The lexical base was mostly Yiddish: Ejnhorn, Goldenbach, Goldenberg, Rosenfeld, Rosengold, Rozencwejg etc. The Slavic names of this kind were often calques of the personal names earlier formed in Yiddish or the Hebrew language, e.g. Modrykamień, Perłowagóra, Szczęsnagóra etc.Projekt badawczy własny nr NN 104326334 finansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Wydział Filologiczny Uniwersytetu w BiałymstokuWydział Filologiczny Uniwersytet w BiałymstokuAbramowicz Z., 1993, Imiona chrzestne białostoczan w aspekcie socjolingwistycznym (lata 1885- 1985), Białystok.Abramowicz Z., 1993b, Imiennictwo Żydów białostockich a zjawisko interferencji językowej, [w:] Systemy onomastyczne w słowiańskich gwarach mieszanych i przejściowych, „Rozprawy Slawistyczne” 7, Lublin.Abramowicz Z., 1994, Lingwistyczna i ekstralingwistyczna motywacja wyboru imienia w Białymstoku w latach 1885-1985, [w:] Jazyková a mimojazyková stránka vlasná mien, Bratyslawa-Nitra.Abramowicz Z., 1995, Antroponimia białostocka jako pomost między tradycją wschodnią i zachodnią, „Rozprawy Slawi­styczne” 10, Lublin.Abramowicz Z., 1996, Nazwiska Żydow białostockich, [w:] An­troponimia słowiańska, Prace onomastyczne 35, WarszawAbramowicz Z., 2000, Żydowskie nazwy patronimiczne na tle kultury słowiańskiej, [w:] Nazwy własne na pograniczach kulturowych, „Studia Slawistyczne” 2, Białystok.Abramowicz Z., 2000b, Wpływy słowiańskie w żydowskich compositach antroponimicznych, [w:] Słowiańskie composita antroponimiczne, „Rozprawy Slawistyczne” 16, Lublin.Abramowicz Z., 2001, Anthroponymy of the Jews from Bialystok as a reflection of the nation’s culture and history, „Namenkundliche Informationen” 79/80, Leipzig.Abramowicz Z., 2001b, Nazwiska Żydów białostockich pochodne od nazw geograficznych, [w:] Toponimia i oronimia, red. A. Cieślikowa, KrakówAbramowicz Z., 2002, Antroponimia Żydow białostockich jako zwierciadło kultury i historii narodu, „Onomastica-Slavogermanica” XXII, Kraków.Abramowicz Z., 2002b, Rodzime i obce w antroponimii Żydów białostockich, [w:] Wielojęzyczność i wielokulturowość na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim, „Studia Slawistyczne” 3, Białystok.Abramowicz Z., 2003, Nazwiska Żydów na obrzeżu słowiańskim, [w:] Nazwy własne a kultura, „Prace Slawistyczne” 115, Warszawa.Abramowicz Z., 2003, Słownik etymologiczny nazwisk Żydów białostockich, Białystok.Abramowicz Z., 2007, Judische Patronimika vor dem Hintergrund der slawischen Kultur, [w:] Proceeding of the 21st Inter­national Congress of Onomastic Sciences 3, Uppsala.Abramowicz Z., Citko L., Dacewicz L., 1997, 1998, Słownik historycznych nazw osobowych Białostocczyzny (XV-XVII w.), t. I-II, Białystok.Adigard J. M. des Gantries, 1954, Les noms de personnes scandina – ves en Normandie de 911 a 1066, Lund, C. Blom.Albiniak M., Czajkowska A., 1989, Prawo о aktach stanu cywilnego z objaśnieniami. Stan prawny na dzien 31 marca 1989 r., Warszawa.Allerhand J., 2002, Jidisch. Ein Lehr – und Lesebuch, Wien.Altbauer M., 2002, Wzajemne wpływy polsko-żydowskie w dziedzinie językowej, wybór i opracowanie M. Brzezina, Kraków.Althaus H.P., 2003, Kleines Lexikon deutscher Wörter jidischer Herkunft, München.Aronson J., 1938, Historia Żydów oraz przegląd ich kultury, cz. II, Lwów – Warszawa.Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny, t. I, red. S Glinka, A. Obrębska-Jabłońska, J. Siatkowski, 1980, t. II i III, red. S.Glinka, 1993, Warszawa.Bach A., 1952, Die deutschen Personennamen, t. 1/2, Heidelberg.Bahlow H., 1972, Deutsches Namenleksikon, Frankfurt am Main.Balkow K. und Christ W., 1986, Orts´ Lexikon der Deutschen Demokratischen Republik, Berlin.Bałaban M., 1914, Центральное самоуправление польско-литовских евреев, [w:] История еврейского народа, t. XI, Москва.Bałaban M., 1982, Historia i literatura żydowska, t. I-III, Lwów – Warszawa –Kraków.Bartušek J., 1968, К židovskym osobnim jmenum nove doby, [w:] Sbornik rozprav к sedmdesatym naroženinam univ. prof, dr Witolda Taszyckeho, Praha.Battenberg F., 2008, Żydzi w Europie, Wrocław – Warszawa – Kraków.Bednarczuk L., 1992, Stosunki etnolingwistyczne na obszarze Wielkiego Księstwa Litewskiego. Zarys problematyki, „Dzieje Lubelszczyzny” VI, Lublin.Beider A., 1996, A Dictionary of Jewish Surnames from the Kingdom of Poland, Avotaynu Teaneck, NJ.Beider A., 2001, A Dictionary of Ashkenazic Given Names, Avotaynu, Inc. Bergenfield, New Jersey.Beider A., 2008, A Dictionary of Jewish Surnames from the Russian Empire, Avotaynu Bergenfield, NJ.Beider A., 2008a, A Dictionary of Jewish Surnames from the Russian Empire: Revised Edition, Vol. 2, Listing of Surnames by the Daitch-Mokotoff Soundex System, Avotaynu Bergenfield, New Jersey.Berlińska A., 1992, Nazwiska utworzone przyrostkiem -ski wśrod dawnych mieszkańców Tykocina, „Białostocczyzna” 2 (26).Białostoccy Żydzi, red. A. Dobroński, 1993, Białystok.Biblia tj. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, 1980, Nowy przekład, Warszawa.Błaszczyk G., 2002, Litwa na przełomie średniowiecza i nowożytności 1492-1569, Poznań.Bogdanowicz E., 2000, Osiemnastowieczne nazewnictwo osobowe południowej Białostocczyzny, Białystok (praca doktorska – wydruk komputerowy).Bogucka M., Samsonowicz H., 1986, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław – Warszawa – Kraków.Borzymińska Z., Żebrowski R., 2003, Polski słownik judaistyczny, Warszawa.Breza E., 1977, Z antroponimii Pomorza Gdańskiego (na podstawie ksiąg sądowych kościerskich z XVI-XVII w.), „Slavia Occidentalis” t. 34.Breza E., 1978, Nazwy osobowe z suf. -sz, -s i -s po spółgłosce w języku polskim, „Slavia Occidentalis” t. 35.Breza E., 1980, Polskie nazwy osobowe z sufiksem -in, -ina, -ino i jego pochodnym -lin (-a, -o) i -owin (-a, -o), „Slavia Occidentalis” t. 37Breza E., 1981, Sposoby germanizacji antroponimów polskich na Pomorzu, [w:] Nazewnictwo obszarów językowo mieszanych, Wrocław – Warszawa – Kraków.Brückner A., 1957, Słownik etymologiczny języka polskiego, War­szawa.Brzezina M., 1986, Literackie nazwiska Żydów, „Onomastica” XXXI.Brzezina M., 1986a, Polskie zdrobnienia imion żydowskich w utworach literackich, „Język Polski” LXVI.Brzezina M., 1986b, Polszczyzna Żydów, Warszawa – Kraków.Brzezina M., 1988, Zapomniana praca o wpływach polskich w jidysz, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego DCCCLXI, Prace językoznawcze”, z. 87.Bubak J., 1983, Geneza nazwisk równych imionom, [w:] Ogólnopolska Konferencja Onomastyczna III.Bubak J., 1983a, Nadawanie imion w Polsce. Aspekt prawny i językowy, „Socjolingwistyka” 5.Bubak J., 1986, Kształtowanie polskiego nazwiska mieszczańskiego i chłopskiego, Kraków.Bubak J., 1987, О socjologicznym podejściu w badaniach antroponimii, „Socjolingwistyka”, t. 6.Bubak J., 1993, Księga naszych imion, Wrocław – Warszawa – Kraków.Buber M., 1986, Opowieści chasydów, Poznań.Buch Т., 1964, Litewskie nazewnictwo osobowe w pow. Sejny i Suwałki, „Onomastica” IX.Cała A., Węgrzynek H., Zalewska G., 2000, Histori i kultura Żydów polskich. Słownik, Warszawa.Centnerszwerowa R., 1907, O języku Żydów w Polsce, na Litwie i Rusi, Warszawa.Cieślikowa A., 1990, Staropolskie odapelatywne nazwy osobowe. Proces onimizacji, Wrocław – Warszawa – Kraków.Cieślikowa A., 1992, Indywidualne – narodowe – uniwersalne w nazwach własnych, „Onomastica” XXXII.Citko L., 1998, Структура и семантика антропонимов, мо­тивированных названиями профессий, [w:] Пробле­мы семантического описания единиц языка и речи, cz. I, Минск.Citko L., 1999, Formacje hybrydalne w antroponimii polsko-białorusko-litewskiego pogranicza XVI wieku, [w:] Nazewnictwo pogranicza Polski, red. A. Belchnerowska, J. Ignatowicz-Skowrońska, Szczecin.Citko L., 2001, Nazewnictwo osobowe północnego Podlasia w XVI wieku, Białystok.Citko L., Dacewicz L., 1996, Typy strukturalne antroponimów w XVI-wiecznym województwie podlaskim, [w:] An­troponimia słowiańska, „Prace onomastyczne” 35, Warszawa.Cohen A., 1999, Talmud. Syntetyczny wykład na temat Talmudu i nauk rabinów dotyczących religii, etyki i prawodawstwa, Warszawa.Co każdy powinien wiedzieć o judaizmie. Praca zbiorowa, 2007, Kraków.Czyżewski F., 1994, Fonetyka i fonologia gwar polskich i ukraińskich południowo-wschodniego Podlasia, „Rozprawy Slawistyczne”, t. 3, Lublin.Czyżewski F., Gala S., 1993, Zagadnienie pogranicza językowego na przykładzie nazwisk włodawskich, [w:] Systemy onomastyczne w słowiańskich gwarach mieszanych i przejściowych, „Rozprawy Slawistyczne” t. 7, Lublin.Czyżewski P., 2003, Żydzi w Wasilkowie do końca XVIII wieku, [w:] Sztetł – wspólne dziedzictwo, red. A. Markowski, W. Śleszyński, Białystok.Dacewicz L., 1993, Kształtowanie się osobowych nazw odzawodowych w dawnym województwie podlaskim (XVI-XVII w.), „Studia Podlaskie”, t. IV, Białystok.Dacewicz L., 1994, Nazewnictwo kobiet w dawnym powiecie mielnickim (XVI-XVII w.), Białystok.Dacewicz L., 1999, Nazewnictwo Żydów w XVIII-wiecznym Białymstoku, „Białostocczyzna” nr 4.Dacewicz L., 1999a, Rodzime czy obce? W kwestii nazewnictwa na pograniczu polsko- wschodniosłowianskim, [w:] Nazew­nictwo na pograniczach etniczno-językowych, „Studia Slawi­styczne” 1, Białystok.Dacewicz L., 2000, Identyfikacja ludności żydowskiej a słowiańska kultura nazewnicza w dawnym woj. podlaskim, [w:] Nazwy własne na pograniczach kulturowych, „Studia Slawistycz­ne” 2, Bialystok.Dacewicz L., 2001, Antroponimia Białegostoku w XVII-XVIII wieku, Białystok.Dacewicz L., 2003, Z historii nazwisk na polsko-wschodniosłowiańskim pograniczu kulturowym (wiek XVI- XVIII), [w:] Nazwy własne a kultura. Polska i inne kraje słowiańskie, red. Z. Kaleta, Warszawa.Dacewicz L., 2004, Identifizierung der judischen Bevolkerung und slawische Eigennamenkultur in der alten Wojewodschaft von Podlasie, „Namenkundliche Informationen” 85/86, Leipzig.Dacewicz L., 2006, Formy imion używanych przez Żydów na Podlasiu w XVI-XVIII w. w kontekście polskiej i białoruskiej kultury nazewniczej, [w:] Droga ku wzajemności, red. W. Kondratiuk, Białystok.Dacewicz L., 2006a, Hybrydyzacja nazewnictwa mniejszości narodowych jako zjawisko typowe na pograniczach etniczno-kulturowych, [w:] Onimizacja i apelatywizacja, red. Z. Abramowicz, E. Bogdanowicz, Białystok.Dacewicz L., 2007a, Specyfika antroponimii Żydów grodzieńskich w porównaniu z nazewnictwem ludności chrześcijańskiej (na postawie Spisu mieszkańców Grodna z 1794 r.), [w:] Imia i słowo, Brześć.Dacewicz L., 2008, Antroponimia Żydów Podlasia w XVI-XVIII wieku, Białystok.Dauzat A., 1951, Dictionnaire etymologique des noms de Famille et prenoms de France, Paris.Die Bibel in heutigern Deutsch, 1982, Die Gute Nachricht des Alten und Neuen Testaments, Deutsche Bibelgesellschaft Stuttgart.Dobroński A., 1989, Z dziejow Żydów na Białostocczyźnie w XIX wieku, „Studia Podlaskie” t. II, Białystok.Domin J., 1978, Z zagadnień słowotwórstwa antroponimów we współczesnym języku rosyjskim, „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego”, „Filologia Rosyjska” nr 7.Domin J., 1982, Słowotwórstwo hipokorystyków od imion własnych osobowych w języku polskim i rosyjskim, Gdańsk.Dufour L., 1973, Słownik Teologii Biblijnej, Poznań.Edwards J., 2002, Inkwizycja hiszpańska, Warszawa.Eisenbach A., 1965, Z dziejów ludności żydowskiej w Polsce XVIII i XIX wieku. Studia i szkice, Warszawa.Eisenbach A., 1972, Kwestia równouprawnienia Żydów w Królestwie Polskim, Warszawa.Eisenbach A., 1984, Postulat asymilacji Żydów i jego implikacje w dobie stanisławowskiej, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” nr 3-4.Eisenbach A., 1988, Emancypacja Żydów na ziemiach polskich 1785-1870 na tle europejskim, Warszawa.Encyklopedia Judaica, 1972, Jerusalem.Encyklopedia katolicka pod red. R. Łukaszyka, L. Bierikowskiego, F. Gryglewicza, 1983, t. I. Lublin.Feldman B., 1998, Russian-Jewish given names: their origins and variants, Teaneck, New Jersey.Feldman W., 1891, О żargonie żydowskim, Lwów.Filipiak M, 1985, Problematyka społeczna w Biblii, Warszawa.Gala S., 1986, Rola antroponimicznego przyrostka -ski w kulturze nazewniczej, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Językoznawczego” XXXI, Łódź.Gąsiorowski S., 2004, Tatarzy, Turcy czy Żydzi? Karaimi w dawnej Rzeczpospolitej (XIII-XVIII w.), [w:] Rzeczpospolita wielu wyznań, Kraków.Gelb I.J., 1965, The Origin of the West Semitic qatala Morpheme, [w:] Symbolae linguisticae in honorem Georgii Kurylowicz, Wrocław – Warszawa – Kraków.Geller E., 1994, Jidysz język Żydów polskich, Warszawa.Genicot L., 1964, Powstaje nowy świat. Studium о kulturze i cywilizacji wieków średnich, przeł. J.S. Los, Warszawa.Gold D.L., 1996, On the Study of Jewish Family Names, [in:] Namenforschung, ed. E. Eichler, Berlin.Goldberg J., 1993, Dzieje Żydów w dawnej Rzeczpospolitej – próba syntetycznego spojrzenia, [w:] Między wielką polityką a szlacheckim partykularzem, Toruń.Gottschald M., 1971, Deutsche Namenkunde, Berlin.Graetz H., 1936, Historia Żydów, Warszawa.Graves R., Patai R:, 2002, Mity hebrajskie. Księga Rodzaju, Warszawa.Grzegorczyk P., 1924, Język żydowski (żargon), Lwów – Warszawa.Guggenheimer E.H. und H.W., 1996, Etymologisches Lexikon jüdischen Familiennamen R.G.Saur, München – New Providence – London – Paris.Guldon Z., 1989, Ludność żydowska w miastach województwa podlaskiego w końcu XVIII wieku, „Studia Podlaskie” t. II, Białystok.Guldon Z., 1997, Osadnictwo żydowskie i liczebność Żydów na ziemiach Rzeczpospolitej w okresie przedrozbiorowym. Stan badań i potrzeby badawcze, [w:] Żydzi i judaizm we współczesnych badaniach polskich, Kraków.Hagada na Pesach i Pieśń nad Pieśniami, red. Rabin Pecaric S., 2002, Kraków.Hanks P. and Hodges F., 1996, A Dictionary of Surnames, Oxford New York.Hauman H., 2000, Historia Żydów w Europie Środkowej i Wschodniej, Warszawa.Herszberg A. Sz., 1949, Pinkas Bialystok, New York.Hirschhorn S., 1921, Historia Żydów w Polsce, Warszawa.Hugolin O., Langkammer OFM, 1984, Słownik biblijny, Katowice.Hursky J.P., 1960, The Origin of Patronymic Surnames in Ukrainian, „The Annals of the Ukrainian Academy of Arts and Sciences in the USA”, vol. VIII, nr 1-2 (25-26).Imiona przez Żydów polskich używane, 2002, wstęp, red. L. Kośka, Kraków.Johnson P., 1993, 2004, Historia Żydów, Kraków.Kaganoff В.C., 1977, A Dictionary of Jewish Names and Their History, Ne