Michał Sędziwój. Dramen

Another volume published in the Scientific Publishing Series “Dark Romanticism” is a publication issued thanks to a grant from the National Programme for the Development of Humanities for 2012–2017, entitled “Continuation of the critical edition of the outstanding, yet forgotten works of nineteenth-century Polish romantic literature.” The project is implemented by researchers from the Department of Philological Research “East – West”, University of Białystok. The edition is lead by Prof. Halina Krukowska and Prof. Jarosław Ławski. This time, we are bringing back a writer who has been completely forgotten, Wacław Szymanowski (1821–1886). Szymanowski was in the 2nd half of the 19th century one of the most popular writers, journalists, publicists, columnists and newspaper publishers. Throughout his life he was associated with Warsaw, where he was born in a family of Polish Frankists. He began his literary career in 1841, when he joined the group Cyganeria Warszawska (Warsaw Bohemia). He was one of the most active Bohemians, although he is not included in this group. He left behind fascinating memories about this group of young writers rebelling against the conventions of bourgeois life (Literaci warszawscy [Warsaw Writers] from 1855). Since 1851 he began his brilliant career as a journalist, topped with successful editing in the role of editor-in-chief of “Kurier Warszawski” (“Warsaw Courier”) in 1868-1886. Szymanowski's style of writing was excellent and trenchant, as a columnist, critic, polemicist, storyteller. But his ambition was to to be remembered as a playwright. He was known as the author of translations of French plays (including de Musset's, F. Ponsard's, C. Delavigne's, V. Hugo's, H. Murger's, E. About's, Moliere's). Szymanowski's original dramas were often staged and vividly commented by critics. The most important ones are: Ostatnie chwile Kopernika (The Last Moments of Copernicus; 1855), Salomon. Dramat z XVI wieku (Solomon. A Drama from the 16th Century; 1856), Michał Sędziwój (1859), Dzieje serca. Komedia. (The History of Heart. A Comedy; 1860), Posąg (Statue; 1880). In this volume we are presenting the most important texts written by Szymanowski, including the drama about a Polish alchemist, famous in Europe – Michał Sędziwój. The topic of this drama allows one to count it as representative to Romanticism: alchemy, discovering nature, science. Yet, Szymanowski breaks all the Romantic conventions and he turns the topic of alchemy, so full of mystery, into a bourgeois drama, finished with a sudden happy ending. The writer has achieved great popularity with this and other texts. He fitted into the needs of the new audience: the bourgeois. He did not want Romantic mysteries, horror, irony, experimentation with language and literary genres, but he wanted art that would bring entertainment, emotion, and that would be understandable. Michał Sędziwój and other dramas written by Szymanowski show not only the twilight of the convention of “Dark Romanticism”, but above all, the breaking of these conventions and the birth of popular art, close to realism. Szymanowski, a successful writer from the turn of two epochs, was quickly forgotten as a playwright, and his dramatic texts had never been reissued. The volume has been prepared by: Dr. Grzegorz Czerwiński, a researcher of oriental topics in culture (the biographical part); Dr. Anna Janicka from the Department of Positivist Literature and Young Poland (the interpretative part). The volume has been edited by Prof. J. Ławski, who has also written the afterword. This is the first edition of Szymanowski's dramas since the release of collected writings (Poezje i dramaty [Poems and Dramas], Vol. 1-5, Warsaw 1884) by the author himself. Today Szymanowski is valued primarily as a novelist, a master of sketches portraying customs and literary life, as well as profiles of writers of his time. (Przełożyła: Małgorzata Zielińska)Praca naukowa finansowana w ramach programu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2013–2017. Kontynuacja krytycznych edycji wybitnych, zapomnianych dzieł XIX-wiecznej, polskiej literatury romantycznej w Naukowej Serii Wydawniczej „Czarny Romantyzm” w X tomach.GRZEGORZ CZERWIŃSKI, dr, pracownik Katedry Rosyjskiej Literatury Współczesnej w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskiej oraz współpracownik Katedry Badań Filologicznych „Wschód – Zachód” w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu w Białymstoku. Zainteresowania badawcze: komparatystyka słowiańska; literatura polskich, białoruskich i litewskich Tatarów; literatura polska i literatury wschodniosłowiańskie XX i XXI wieku; relacje pomiędzy kulturą słowiańską a światem islamu; teoria literatury; semiotyka kultury, a także folklor Słowian wschodnich. Współredaktor tomów: (z A. Janicką i I. E. Rusek) Żeromski. Piękno i wolność. Studia (Białystok–Rapperswil 2014–2015) oraz (wraz z A. Konopackim) Estetyczne aspekty literatury polskich, białoruskich i litewskich Tatarów (od XVI do XXI w.) (Białystok 2015). Autor monografii: Po rozpadzie świata. O przestrzeni artystycznej w prozie Włodzimierza Odojewskiego (Gdańsk 2011) oraz Sprawozdania z podróży muftiego Jakuba Szynkiewicza. Źródła. Omówienie. Interpretacja (Białystok 2013).ANNA JANICKA, dr hab., adiunkt na Wydziale Filologicznym w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu w Białymstoku. zainteresowania badawcze: literatura polska II połowy XIX wieku, modernizm, polsko-wschodnioeuropejskie związki literackie, twórczość Gabrieli Zapolskiej. Redaktorka i współredaktorka wielu tomów, w tym: Pism rozproszonych i zarzuconych Aliny Kowalczykowej (Białystok 2014) oraz Kraszewski i nowożytność: studia (Białystok 2015). Wydała monografie: Sprawa Zapolskiej. Skandale i polemiki (Białystok 2013, wyd. 2: Białystok 2015), Tradycja i zmiana. Literackie modele dziewiętnastowieczności: pozytywizm i „obrzeża” (Białystok 2015). Edytorka (z P. Kowalczyk) powieści Gabrieli Zapolskiej Kwiat śmierci (Białystok 2015). Odznaczona medalem Komisji Edukacji Narodowej. Ostatnio zredagowała tom studiów: Pozytywiści warszawscy: „Przegląd Tygodniowy” 1866–1876, Tom I: Studia, rewizje, konteksty, Białystok 2015. Kieruje projektem NPRH poświęconym badaniu „Przeglądu Tygodniowego” (1866–1876).HALINA KRUKOWSKA, prof. senior Uniwersytetu w Białymstoku, dr hab., stały współpracownik Katedry Badań Filologicznych „Wschód – Zachód” w Instytucie Filologii Polskiej UwB. Autorka monografii: Noc romantyczna (Mickiewicz, Malczewski, Goszczyński). Interpretacje (Białystok 1985, wyd. 2: Gdańsk 2011) oraz prac poświęconych ciemnej stronie wyobraźni romantycznej: Noc Fausta, noc Konrada; Szkoła ukraińska w poezji romantycznej, a także studiów nad „poezją czystą” w poezji polskiej. Inicjatorka i pierwsza redaktorka NSW „Czarny Romantyzm”. Założycielka oraz wieloletni kierownik Zakładu Literatury Oświecenia i Romantyzmu UwB. Autorka studiów: Chrześcijańska duchowość Adama Mickiewicza (2003), Bóg Mickiewicza na tle apofatyzmu wschodniego chrześcijaństwa (2004) oraz Tragizm, heroizm, groza (2005). Współredaguje pismo białostockiego KIK-u: „Słowo”. Ostatnio wydała monografię: „Pan Tadeusz” jako poezja czysta. Studia o Mickiewiczu (2016).JAROSŁAW ŁAWSKI (ur. 1968 w Szczytnie), prof. zw., badacz wyobraźni poetyckiej oraz polsko-wschodnioeuropejskich i polsko-niemieckich związków kulturowych, twórca Katedry Badań Filologicznych „Wschód – Zachód” na Uniwersytecie w Białymstoku. Zainteresowania: literatura polska i powszechna od XVIII do XXI wieku, przemiany wyobraźni, faustyzm i bizantynizm w literaturze, romantyzm, modernizm, poezja Czesława Miłosza. Redaktor naczelny Naukowych Serii Wydawniczych „Czarny Romantyzm”, „Przełomy/Pogranicza”, „Colloquia Orientalia Bialostocensia”. Napisał m.in. książki: Wyobraźnia lucyferyczna. Szkice o poemacie Tadeusza Micińskiego „Niedokonany. Kuszenie Chrystusa Pana na pustyni” (1995), Ironia i mistyka. Doświadczenia graniczne wyobraźni poetyckiej Juliusza Słowackiego (2005), a także Mickiewicz – Mit – Historia. Studia (2010), Miłosz: „Kroniki” istnienia. Sylwy (2014). Współredaktor tomów: Postacie i motywy faustyczne w literaturze polskiej (t. I-II, 1999, 2001), Pogranicza, cezury, zmierzchy Czesława Miłosza (2012), Dramat w nowych ujęciach teoretycznych. Studia slawistyczne (Białystok–Odessa 2014). Edytor Horsztyńskiego Słowackiego w serii „Biblioteki Narodowej” (2009), polskich przekładów Fausta A. E. F. Klingemanna (2013) i The Remembrances of a Polish Exile A. A. Jakubowskiego (2013). Członek Komitetu Nauk o Literaturze PAN. Miejscami zamieszkania związany ze Spychowem, Ełkiem i Białymstokiem. Zainteresowania: Mazury, filozofia, Europa WschodniaUrywek z obrazu dramatycznego pod napisem Leon, „Dziennik Warszawski” 1854, nr 193-196.Ostatnie chwile Kopernika. Obraz dramatyczny, Warszawa 1885. Wydanie następne w: Poezje i dramata, t. 2, Warszawa 1884.Salomon. Dramata z XVI wieku w trzech aktach, Warszawa 1870. Wydanie następne w: Poezje i dramata, t. 2, Warszawa 1884. Fragment ogłoszony pt. Ustęp z niedrukowanego dramatu pod napisem: Salomon, „Czas” 1855, nr 131.Matka. Obrazek dramatyczny w jednym akcie, Warszawa 1858. Wydanie następne w: Poezje i dramata, t. 2, Warszawa 1884.Michał Sędziwój. Dramat w pięciu aktach oryginalnie wierszem napisany, Warszawa 1859. Przedruk w: „Tygodnik Ilustrowany” 1862, nr 137, 139, 140. Wydanie następne w: Poezje i dramata, t. 2, Warszawa 1884.Dzieje serca. Komedia w 3 aktach wierszem, „Gazeta Codzienna” 1860, nr 71-72, 74, 80-84. Wydanie następne w: Poezje i dramata, t. 3, Warszawa 1884.Siła złego na jednego. Dialog z czasów wojny chocimskiej, „Tygodnik Ilustrowany” 1860, nr 54, 56. Wydanie następne w: Poezje i dramata, t. 3, Warszawa 1884.Na ulicy. Obrazek sceniczny, „Wieniec” 1872, nr 33. Wydanie następne w: Poezje i dramata, t. 1, Warszawa 1884.Ostatnia próba. Obrazek dramatyczny w jednym akcie, „Kłosy” 1880, nr 773-775. Wydanie osobne: Warszawa 1881. Wydanie następne w: Poezje i dramata, t. 3, Warszawa 1884.Posąg. Dramat w trzech aktach. Z muzyką A. Müncheimera, „Tygodnik Ilustrowany” 1880, nr 258–1881, nr 268 (z przerwami). Wydanie osobne: Warszawa 1881. Wydanie następne w: Poezje i dramata, t. 3, Warszawa 1884.Wyjątek z dramatu pt. Palec Boży, „Kurier Warszawski” 1887, nr 315, 323, 341, 351 oraz 1901, nr 187.Kozakiewicz S., Ryszkiewicz A., Warszawska „cyganeria” malarska. Grupa Marcina Olszyńskiego, „Źródła do Dziejów Sztuki Polskiej”, (Wrocław) 1955, t. 8.Kraushar A., Neocyganeria warszawska, Kraków 1913.Szymanowski W., (A. de Musset, Lizetka. Rec.), „Przegląd Tygodniowy” 1867, nr 48.Kraushar A., Sylwetki literackie z niedawnej przeszłości, w: Kartki historyczne i literackie, Kraków 1894.Krzywoszewski S., Wacław Szymanowski, „Kraj” 1902, nr 50.M. G. [Gawalewicz], Nasz współczesny dramat i komedia, „Tygodnik Powszechny” 1884, nr 30.Peletyn S., Recenzja-nierecenzja. Słówko o dramacie „Salomon”, „Izraetila” 1870, nr 18.Lewestam F. H. L., (C. Delavine, Paria. Rec. teatr.), „Kłosy” 1868, nr 150.K. i. [J. Kotarbiński], (A. de Musset, Lizetka. Rec. teatr.), „Przegląd Tygodniowy” 1867, nr 38.Lewestam F. H., (Salomon. Rec.), „Gazeta Codzienna” 1856, nr 1340-136.Łuniewski K., (Ostatnia próba. Rec. teatr.), „Tygodnik Powszechny” 1880, nr 18.Romankówna M., Słownik biograficzny, w: N. Żmichowska, Listy, t. 2, Wrocław 1960.Lubowski E., (Posąg. Rec. teatr.), „Tygodnik Ilustrowany” 1880, nr 260.Rzętkowski S., Wacław Szymanowski, „Kłosy” 1876, nr 558.Rzętkowski S., Wacław Szymanowski, „Opiekun Domowy” 1871, nr 29-30.Siemieńska A., „Krytyka (wyjęta z czasopismu)” na tle konfliktu Norwida z krytyką, w: Polska krytyka literacka w XIX wieku, pod. red. M. Strzyżewskiego, Toruń 2005.Szpotański S., Insurekcyjna publicystyka W. Szymanowskiego, „Kurier Warszawski” 1933, nr 52.W. [K. W. Wójcicki], Wacław Szymanowski, „Kłosy” 1876, nr 558.Węgrzyn I., Szymanowski Wacław, w: Słownik pisarzy polskich, pod. red. E. Zych, Kraków 2008.Wasylewski S., Wacio, „Gazeta Polska” 1937, nr 17.Lewestam F. H., (A. de Musset, Lizetka. Rec teatr.), „Kłosy” 1867, nr 119.Z. M., (Ostatnia próba. Rec. teatr.), „Kurier Codzienny” 1880, nr 90.Wasylewski S., Wacław Szymanowski jako dramaturg, „Kurier Warszawski” 1836, nr 350.Al. N. [Niewiarowski], (Salomon. Rec.) „Gazeta Warszawska” 1856, nr 145.W cieniu wieszcza, pod. red. J. Lyszczyny i M. Bąk, Katowice 2006.Pawlicki S., (C. Delavine, Paria. Rec. teatr.), „Biblioteka Warszawska” 1868, t. 2.St. M. Rz. [Rzętkowski], (Posąg. Rec. teatr.), „Kurier Codzienny” 1880, nr 227.Witkowska A., Literatura romantyzmu, Warszawa 2003.Z. D. [Dębicki], Wacław Szymanowski, „Kurier Warszawski” 1921, nr 187.Widman K. (Salomon. Rec.), „Dziennik Literacki” 1856, nr 10.Kenig J., (C. Delavigne, Dzieci Edwarda. Rec. teatr.), „Gazeta Warszawska” 1858, nr 69-70.Orgon (Z. Sarnecki), (Posąg. Rec. teatr.), „Echo” 1880, nr 227.P. de Musset, Fraskatanka, „Dziennik Warszawski” 1852, nr 139-142, 144, 145, 147.(A. de Musset, Lizetka. Rec teatr.), „Gazeta Polska” 1867, nr 200.Lewestam F. H., (Ostatnie chwile Kopernika. Rec. teatr.), „Kłosy” 1869, nr 218 (Dodatek nadzwyczajny).(Poezje i dramata. Rec.), „Gazeta Warszawska” 1885, nr 245.Kenig J., (Matka. Rec. teatr.), „Gazeta Warszawska” 1858, nr 146 oraz „Ruch Muzyczny” 1858, nr 21.Kenig J., (Sędziwój. Rec.), „Gazeta Warszawska” 1859, nr 62-63.Al. N. [Niewiarowski], (Sędziwój. Rec.), „Gazeta Codzienna” 1859, nr 57-60.(Sędziwój. Rec.) „Biblioteka Warszawska” 1860, t. 1.K, Do redakcji Biblioteki Warszawskiej o komediach konkursowych. (Dzieje serca. Rec.), „Biblioteka Warszawska” 1860, t. 1.K. [K. Kraszewski], Sprawozdanie Komitetu powołanego do oceniania komedii nadesłanych na konkurs p. n. Edwarda Starzyńskiego. (Dzieje serca. Rec.), „Kronika Wiadomości Krajowych i Zagranicznych” 1860, nr 47-49.X [J. I. Kraszewski], (Dzieje serca. Rec. teatr.), „Gazeta Codzienna” 1860, nr 84.(Ostatnia próba. Rec. teatr.), „Gazeta Warszawska” 1880, nr 99.(Dzieje serca. Rec. teatr.), „Dziennik Literacki” 1860, nr 82.Kotarbiński J., (Salomon. Rec. teatr.), „Przegląd Tygodniowy” 1870, nr 19.(Dzieje serca. Rec. teatr.), „Gazeta Warszawska” 1860, nr 101-103.Zawadzki B., (Posąg. Rec. teatr.), „Tygodnik Powszechny” 1880, nr 51.Bogusławski W., Wspomnienie pośmiertne, „Kurier Warszawski” 1886, nr 354.Lubowski E., (Dzieje serca. Rec. teatr.), „Bluszcz” 1866, nr 29.Dzikowski M., (Salomon. Rec. teatr.), „Opiekun Domowy” 1870, nr 18.Lewestam F. H. L., (Salomon. Rec. teatr.), „Kłosy” 1870, nr 253-254.Rzętkowski S., (Salomon. Rec. teatr.), „Tygodnik Ilustrowany” 1870, nr 123.L. D. [Dębicki], „Czas” 1886, nr 293.S. K. [Krzemiński], (Posąg. Rec. teatr.), „Bluszcz” 1880, nr 52.Litwos [H. Sienkiewicz], (Posąg. Rec. teatr.), „Niwa” 1881, t. 19, s. 77-79 oraz „Wiek” 1886, nr 41.Mefisto, Jak mściś się umiał?, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1887, nr 170.Lewestam F. H. L. (V. Hugo, Marion Delorme. Rec. teatr.), „Kłosy” 1873, nr 398.Wydanie zbiorowe: Poezje i dramata, t. 1-5, Warszawa 1884.Wiślicki A., (Na ulicy. Rec. teatr.), „Przegląd Tygodniowy” 1874, nr 14.Kaszewski K., (E. Augier, Flecista, Rec. teatr.), „Tygodnik Ilustrowany” 1874, nr 360.(E. Augier, Flecista, Rec. teatr.), „Tygodnik Romansów i Powieści” 1874, nr 308.Lubowski E., (E. Augier, Flecista, Rec. teatr.), „Bluszcz” 1875, nr 14.(Gawędy i satyry. Rec.), „Kłosy” 1874, nr 451.(Gawędy i satyry. Rec.), „Przegląd Tygodniowy” 1874, nr 451.(Siła złego na jednego. Rec. teatr.), „Gazeta Polska” 1881, nr 198.Kaszewski K., (Ostatnia próba. Rec. teatr.), „Kłosy” 1880, nr 774.M. G. [Gawalewicz], „Gazet Polska” 1886, nr 284.Rzętkowski S., W. Szymanowski (jego działalność autorska), „Życie” 1887, nr 5.Lubowski E., (Ostatnia próba. Rec. teatr.), „Tygodnik Ilustrowany” 1180, nr 227.Lubicz W., (Siła złego na jednego. Rec. teatr.), „Tygodnik Mód i Powieść” 1881, nr 38.(Siła złego na jednego. Rec. teatr.), „Kurier Codzienny” 181, nr 198.F. Ponsard, Honor i pieniądze. Komedia w 5 aktach. Fragment ogłoszony w: „Dziennik Warszawski” 1853, nr 218-224. Całość wydana w: Teatra warszawskie, Warszawa 1855.Sg [A. Sygietyński], Z wędrówki. Szymanowski jako poeta i publicysta, „Wędrowiec” 1887, nr 1.Gomulicki W., „Kurier Codzienny” 1886, nr 354.Č (A. Černy), Slovanské rody. W. Szymanowski, „Slovanský peled” 1930, nr 3.(Siła złego na jednego. Rec. teatr.), „Kurier Poranny” 1881, nr 227.Gawalewicz M., Szymanowski i młodzi. (Ze wspomnień osobistych), „Kurier Warszawski” 1909, nr 122.(Siła złego na jednego. Rec. teatr.), „Nowiny” 1881, nr 246.B. K., (Poezje i dramata. Rec.), „Biesiada Literacka” 1882, nr 21.W. Kor. (Korotyński), (Poezje i dramata. Rec.), „Tygodnik Powszechny” 1884, nr 26.W. Marrené [Morzkowska], (Poezje i dramata. Rec.), „Dziennik Łódzki” 1884, nr 176.T. T. Jeż [Z. Miłkowski], (Poezje i dramata. Rec.), „Przegląd Tygodniowy” 1884, nr 25.St. M. Rz. [Rzętkowski], (Poezje i dramata. Rec.), „Tygodnik Ilustrowany” 1884, t. 2, nr 93.E. Zorian [Sedlaczek], (Poezje i dramata. Rec.), „Kłosy” 1884, nr 988.Suesser I., Żydzi w poezji dramatycznej. Szkic literacki, „Izraelita” 1889, nr 2.Eksdziennikarz [W. Przyborowski], Stara i młoda prasa, Petersburg 1897.S. T. [Tarnowski], (Poezje i dramata. Rec.), „Przegląd Polski” 1884/85, t. 1.Krzemiński S., „Bluszcz” 1886, nr 52.(Poezje i dramata. Rec.), „Kraj” 1884, nr 14.C. Delavigne, Dzieci Edwarda. Tragedia w 3 aktach wierszem. Wystawione w Warszawie w 1858.Gomulicki J. W., O autorze „Literatów warszawskich”, w: W. Szymanowski, A. Niewiarowski, Wspomnienia o Cyganerii warszawskiej, Warszawa 1964.(Poezje i dramata. Rec.), „Wiek” 1884, nr 160-161.Półkozic A. [Niewiarowski], (Poezje i dramata. Rec.), „Rola” 1885, nr 21-22.W. M. [Marrené-Morzkowska], „Świat” 1886, t. 5, nr 144.Sęp, „Biesiada Literacka” 1886, nr 574.Gomulicki W., O Wacławie Szymanowskim. (Wspomnienie), „Kurier Warszawski” 1909, nr 121. Przedruk w: Warszawa wczorajsza, wyd. J. W. Gomulicki, Warszawa 1961.Frenkiel M., Bałucki czy Szymanowski? (Wspomnienie), „Kurier Warszawski” 1921, nr 1 jubileuszowy.Zawadzki B., Wacław Szymanowski, „Kłosy” 1889, t. 2, nr 1267.C. Delavigne, Paria. Tragedia wierszem w 5 aktach z chórami. Przetworzona z… (Muzyka S. Moniuszki), „Tygodnik Ilustrowany” 1866. Dodatek do nr 330-332. Wydanie następne w: Poezje i dramata, t. 4, Warszawa 1884.Maleszewski W., Echo z d. 23 grudnia 1886 r., „Kurier Warszawski” 1909, nr 122.Kl. J. [Szaniawski], „Wiek” 1886, nr 283-284.„Kłosy” 1886, t. 2, nr 1121.„Kurier Poranny” 1886, nr 354-356.T.Ch. [Jeske-Choiński], „Niwa” 1887, t. 31, z 290.Kotarbiński J., „Kraj” 1887, nr 4.Półkozic A. [Niewiarowski], „Kłosy” 1887, t. 1, nr 1124-1125.Rzętkowsi S., „Biblioteka Warszawska” 1887, t. 1.Gacowa H., Szymanowski Wacław (1821–1886), w: Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski. Przewodnik biograficzny i bibliograficzny, t. IV, koordynacja całości R. Loth, red. Z. Trojanowiczowa, Warszawa 2003.Sabowski W., „Tygodnik Ilustrowany” 1887, t. 1, nr 209.A. de Musset, Lizetka. Komedia w 2 aktach wierszem, w: Poezje i dramata, t. 4, Warszawa 1884.„Ateneum” 1887, t. 1.Gomulicki J. W., Nota edytorska i przypisy, w: W. Szymanowski, A. Niewiarowski, Wspomnienia o Cyganerii warszawskiej, Warszawa 1964.Kulczycka-Saloni J., Straszewska M., Literatura polska. Romantyzm. Pozytywizm, Warszawa 1990.„Kronika Rodzinna” 1887, nr 1.E. Gondinet, Biały krawat. Komedia w 1 akcie, „Bluszcz” 1867, nr 51-53. Wydanie następne w: Poezje i dramata, t. 4, Warszawa 1884.E. Augier, Flecista. Komedia w 1 akcie, „Wędrowiec” 1868, nr 272-274. Wydanie następne w: Poezje i dramata, t. 4, Warszawa 1884.V. Hugo, Marion Delorme. Tragedia w 5 aktach. Fragment aktu IV ogłoszony w „Bluszcz” 1873, nr 7. Całość w: Poezje i dramata, t. 5, Warszawa 1884.Literatura polska. Encyklopedia PWN, Warszawa 2007.Fantazy [W. Gomulicki], „Rybka”. (Rozdział z kurierowych Annalów), „Kurier Warszawski” 1908, nr 109.Gomulicki J. W., Wacław Szymanowski, w: Iskry z popiołów, seria II, Warszawa 1960.Zalewski K., Wydawcy – redaktorzy – współpracownicy. 9. Wacław Szymanowski, „Kurier Warszawski”. Książka jubileuszowa… 1821–1896, Warszawa 1896.E. About, Morderca. Komedia w 1 akcie, w: Poezje i dramata, t. 4, Warszawa 1884.A. Delacour, Skarbonka. Komedia w 5 aktach, w: Poezje i dramata, t. 5, Warszawa 1884.O. Feuillet, Dalila. Dramat w 6 aktach. Przekład przed 1880.E. Labiche, Zapraszam półkownika. Komedia w 1 akcie. Przekład przed 1880.Moliére, Mizantrop. Komedia w pięciu aktach wierszem (1666), „Biblioteka Najcenniejszych Utworów Literatury Europejskiej”, Warszawa 1882. Wydanie następne w: Poezje i dramata, t. 5, Warszawa 1884.E. Pailleron, Podczas balu. Obrazek w jednym akcie wierszem, w: Poezje i dramata, t. 5, Warszawa 1884. Przedruk w: Komedia i monologi oryginalne i tłumaczone, Seria I, Warszawa 1891.Andrzejewski J., Na kanwie wspomnień i anegdoty, „Antena” 1933, nr 3.Bartoszewicz A., Spór o powieść historyczną w połowie XIX wieku na tle antagonizmu między „Dziennikiem Warszawskim” a „Gazetą Warszawską”, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Toruńskiego. Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1959, z. 2.Grzymała-Siedlecki A., Redaktor Szymanowski jako poeta, „Kurier Warszawski” 1921, nr 1 jubileuszowy.Bibliografia Literatury Polskiej. Nowy Korbut. Romantyzm, t. 9, oprac. zespół pod kierunkiem I. Śliwińskiej i S. Stupkiewicza, Warszawa 1972.Lipska M., Szymanowski Wacław, w: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. II, pod. red. J. Krzyżanowskiego, Cz. Hernasa, Warszawa 1985.Zajączkowski A., Henryk Rzewuski i jego „Dziennik Warszawski” (1851–1854), „Przegląd Nauk Historycznych i Społecznych” 1956, t. 7.Chmielowski P., Szymanowski Wacław, „Złota Przędza”, t. 3, Warszawa 1886.Gomulicki J. W., Warszawa wczorajsza, Warszawa 1961.Grzymała-Siedlecki A., Wobec 50-lecie śmierci W. Szymanowskiego, „Kurier Warszawski” 1936, nr 349.Gurbiel A., Cyganeria warszawska, w: Histor