Tendencje nihilistyczne w pedagogice ogólnej

The dominant meta-narrative in “ post-modern” culture – resentfu l, as it remains of grand meta- narratives – is the story of the fatigue with the search for un iversal truth, of our coming to terms with incommensurability of perspectives and multitude of worldviews, and the recognition of interpretation as the proper mode of human experience of reality. Who would ever wish to argue about values today – in an era of axiological weariness, when tolerance and political c orrectness reign supreme and hospitality and “pedagogy of the asylum” have been applauded as imperative conditions of social integration – in a much light-heartedly presumed state of “cultural pluralism” ( Włodarczyk 2009)? It goes without say- ing: there are no facts, only in terpretations – as Friedrich Ni etzsche first observed. Interpretation is our way of being – it is ascribing sense to what there is. But does that mean that all interpretations: all ac- counts of the world and all truths, are equal? Are there not an y criteria of their assessment and valuation? The essay tries to provide answers to these questions. It is al so an attempt at settling accounts with the hermeneutic current in pedagogy in which skeptical and relativi st tendencies come to the fore and culmi- nate in positions tainted by nihilism.FEYERABEND P. K., 1996, Przeciw metodzie, przeł. S. Wiertlewski, Wrocław: Siedmioróg. FOLKIERSKA A., 1988, [Recenzja]: Teoretyczne podstawy pedagogiki. Praca zbiorowa pod redakcją S. Palki, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 1987, „Kwartalnik Pedagogiczny”, nr 3-4. FOLKIERSKA A., 1992, Pytanie o pedagogikę, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. FOLKIERSKA A., 2006, Warunki możliwości krytycznego myślenia uczniów, „Ethos” nr 3 (75). FREIRE P., 1998, Pedagogy of Freedom: Ethics, Democracy and Civic Courage, Lanham – Oxford: Rowman & Littlefield Publishers Inc. GIROUX H., 2005, Schooling and the Struggle for Public Life, Boulder – London: Paradigm Publishers. GROSS F., 1992, Tolerancja i pluralizm, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN. HABERMAS J., 1971, Knowledge and Human Interests, transl. J. J. Shapiro, Boston: Beacon Press. KRUSZELNICKI M., 2008, Drogi francuskiej heterologii, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe DSW. KRUSZELNICKI W., 2009, Historia myśli pedagogicznej jako historia idei, „Kwartalnik Pedagogiczny”, nr 1. KOHLBERG L., MAYER R., 2000, Rozwój jako cel wychowania, przeł. P. Kwieciński i A. Nalaskowski, [w:] Z. Kwieciński (red.), Alternatywy myślenia o edukacji, Warszawa: IBE. KWAŚNICA R., 1987, Dwie racjonalności. Od pedagogiki ogólnej do filozofii sensu, Wrocław: Instytut Kształcenia Nauczycieli im. Władysława Spasowskiego. KWAŚNICA R., 1995, Teraźniejszość jako czas metafizyki, [w:] A. Kargulowa (red.), Poradnictwo w okresie transformacji kulturowej, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego. MELOSIK Z., 1995, Postmodernistyczne kontrowersje wokół edukacji, Toruń – Poznań: Edytor. NIETZSCHE F.,1988, Sämtliche Werke: Kritische Studienausgabe (Nachgellassene Fragmente, Band XII). Herausgegeben von Giorgio Colli und Mazzino Montinari. München: Deutscher Taschenbuch Verlag, Berlin – New York: Walter de Gruyter. NIETZSCHE F., 1995, Pisma pozostałe 1876-1889, przeł. B. Baran, Kraków: Inter Esse. NIETZSCHE F., 2000, Zmierzch bożyszcz, przeł. G. Sowiński, Kraków: Wydawnictwo „A”. NIETZSCHE F., 2003a, Niewczesne rozważania (Pożyteczność i szkodliwość historii dla życia), przeł. L. Staff, Kraków: Zielona Sowa. NIETZSCHE F., 2003b, Wola mocy, przeł. S. Frycz i K. Drzewiecki, Kraków: Zielona Sowa. NIETZSCHE F., 2005, Poza dobrem i złem, przeł. P. Pieniążek, Kraków: Zielona Sowa. PAULSTON R., 1993, Mapping Discourse in Comparative Education, „Compare: A Journal of Comparative and International Education”, nr 23, vol. 2. PAULSTON R., 2009, Mapping Comparative Education after Postmodernity, [w:] R. Cowen, A. M. Cazamias (eds.), International Handbook of Comparative Education, London – New York: Springer. PIENIĄŻEK P., 2006, Suwerenność i nowoczesność. Z dziejów poststrukturalistycznej recepcji myśli Nietzschego, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. SOŚNICKI K., 1964, Istota i cele wychowania, Warszawa: Nasza Księgarnia. ŚLIWERSKI B., 1998, Badania meta-porównawcze współczesnych teorii wychowania, [w:] idem, Współczesne teorie i nurty wychowania, Kraków: Impuls. VATTIMO G., 2004, Nihilism and Emancipation, transl. W. McCuaig, New York: Columbia University Press. VATTIMO G, 2006, Koniec nowoczesności, przeł. A. Zawadzki, Kraków: Universitas. VATTIMO G., 2011a, Poza interpretacją. Znaczenie hermeneutyki dla filozofii, przeł. K. Kasia, Kraków: Universitas. VATTIMO G., 2011b, A Farewell to Truth, transl. W. McCuaig, New York: Columbia University Press. VATTIMO G., 2013, Wiek interpretacji, przeł. T. Olszewski, „Przestrzenie Teorii”, nr 20. WITKOWSKI L., 2007, Pedagogika i filozofia. Uwagi w trosce o jakość kształcenia… nauczycieli, [w:] idem, Między pedagogiką, filozofią i kulturą. Studia i szkice, Warszawa: IBE. WŁODARCZYK R., 2009, Lévinas. W stronę pedagogiki azylu, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego