Kształcenie ustawiczne, wraz z wyrosłą na jego gruncie ideą całożyciowego uczenia się, podziela dziś los każdego innego podsystemu oświaty: w coraz większym stopniu zagarniane jest przez dominującą ideologię neoliberalną, która w uczeniu się dostrzega narzędzie rozwoju ekonomicznego, otwierającego drogę do konsumpcyjnego uczestnictwa w gospodarce. Warunkiem wstępnym tego uczestnictwa jest akceptacja – dostosowywanie się do istniejącego porządku rzeczy. W artykule tym rozpatruję dyskurs całożyciowego uczenia się i poradoznawstwa z punktu widzenia udziału, jaki bierze on we wzmacnianiu i w reprodukowaniu neoliberalnej filozofii edukacji. Na przykładach wypowiedzi wybranych badaczy pokazuję obecność w ramach andragogicznej i poradoznawczej ref...