Cognitive warm-up - ego-depletion - compliance : mechanisms of cognitive adaptation to mental effort

Rozprawa poświęcona została omówieniu zjawiska wysiłku poznawczego, mechanizmów i konsekwencji sprawowania wysiłkowej kontroli nad przebiegiem procesów mentalnych z perspektywy poznawczej, samoregulacyjnej i społecznej. W pierwszej części monografii przedstawione zostały wysiłkowe procesy mentalne z perspektywy czynności wykonywanych jednocześnie: ograniczenia procesów przetwarzania informacji, zasobowe ujęcie procesów wysiłkowych (w tym teorie jednorodnych i wielorakich zasobów poznawczych) oraz krytyczne omówienie prób aplikacji konstruktu zasobów poznawczych w psychologii społecznej. Druga część monografii stanowi omówienie mentalnych procesów wysiłkowych z perspektywy efektów następczych, rozłożonych w czasie: aspekt czujności i podtrzymywania uwagi, zmiana aktywności mentalnej w perspektywie czasowej (przełączanie uwagi), następcze efekty wcześniejszego wysiłku mentalnego (efekty poznawczej mobilizacji tzw rozgrzania poznawczego) oraz następcze efekty sprawowania kontroli nad czynnościami wysiłkowym z perspektywy samoregulacyjnej (samokontroli). W książce dokonano syntezy badań świadczących o istnieniu zjawiska poznawczej mobilizacji rozumianej jako poprawa sprawności funkcjonowania poznawczego wynikająca z wcześniejszego krótkotrwałego i intensywnego wysiłku poznawczego oraz przedstawienie potencjalnych mechanizmów psychologicznych leżących u podłoża owego efektu. Ostatnia część rozprawy stanowi krytykę wysiłkowej teorii samokontroli Roya Baumeistera i współpracowników oraz przedstawienie pięciu argumentów wskazujących na nieadekwatność metafory mięśnia jako wyjaśnienia efektu utraty zdolności samokontroli.The dissertation is devoted to systematize current knowledge about the cognitive effort phenomenon, mechanisms and consequences of exerting effortful mental control on various aspects of functioning: cognitive, self-regulatory, social behaviors. In the first part of monograph the effortful processes are reviewed in simultaneous, time-sharing perspective: the problem of limited capacity of informational processing; theories of limited cognitive resources (undifferentiated, multiple); critical review of problem of applicability of the cognitive resources metaphor and dual-task methodology in social cognition research are discussed. The second part of monograph is devoted to present current knowledge about the aftereffects of mental effort: sustained attention and attentional vigilance phenomena, task-switching phenomenon, cognitive mobilization/cognitive warm-up effect as the consequences of exerting control on previous effortful information processing; aftereffects of volitional control impairment (ego-depletion effect). The major goal of dissertation is discussing the contradicting evidence on mobilization and detrimental impact of previous mental effort on subsequent mental activities. In last part of monograph, based on both the empirical evidence and current literature review, critique of Roy Baumeister’s and colleagues the energy model of the self’s executive function/self-regulatory strength model is made