Edukacja przedszkolna w Polsce. Krótko o kamieniach milowych w dziejach przedszkoli, szerzej o działaniach sprzyjających wychowaniu przedszkolaków na mądrych obywateli współczesnego świata

IntroductionIt has been over 180 years since the first pre-school education institution was established in 1839. Over the years, the theory and practice of preschool education have been created, taking into account Polish social and economic needs, marking good and bad times in preschool education.Research AimThe aim of the article is to present the condition of preschool education in Poland from two perspectives: the background of milestones in the history of preschool education and the introduced pedagogical innovations by supporting preschool children in the development of speech along with shaping reading and writing skills, and developing the advances of mathematical talents.Evidence-based Facts This article presents societal major events and decisions that have determined the process of shaping preschool education in Poland to the present day. These events were arranged by dates that set milestones in the history of preschool education. The year 1839 marks the first milestone, as it is the date of establishing the first kindergarten in Poland. The beginning of the second milestone is connected with the end of the First World War and covers the interwar period. Another milestone marks the changes in preschool education since the end of the Second World War and those caused by the societal and economic turmoil of 1980s. In 2008, favorable changes were introduced in the theory and practice of pre-school education and this date marks the next milestone in the history of pre-school education. The second part of the article discusses two important areas of pedagogical activity of modern kindergartens - achievements in the form of pedagogical innovations. The basis of these innovations are subject to academic studies and many years of scientific research supporting children in the development of speech along with the implementation of them to master reading skills and organizing mathematical education along with supporting children in developing mathematical talents. SummaryThanks to this historical perspective and the innovations introduced, it is possible to notice how the dark and bright periods in the history of preschool education in Poland have intertwined and how beneficial changes can be implemented in upbringing children to be wise citizens of the world.WprowadzenieOd zorganizowania pierwszej placówki wychowania przedszkolnego w roku 1839 upłynęło ponad 180 lat. W latach tych tworzono teorię i praktykę edukacji przedszkolnej, która uwzględniała polskie potrzeby społeczne i ekonomiczne, wyznaczając dobre i złe czasy w edukacji przedszkolnej.Cel badańCelem artykułu jest przedstawienie kondycji wychowania przedszkolnego w Polsce z dwóch perspektyw. Na tle kamieni milowych w historii wychowania przedszkolnego i wprowadzanych innowacji pedagogicznych poprzez wspomaganie dzieci przedszkolnych w rozwoju mowy wraz z kształtowaniem umiejętności czytania i pisania oraz rozwijanie zadatków uzdolnień matematycznych.Stan wiedzyW artykule tym zostały przedstawione wydarzenia społeczne i decyzje, które wyznaczały proces kształtowania wychowana przedszkolnego w Polsce po czasy obecne. Wydarzenia te zostały uporządkowane datami wyznaczającymi kamienie milowe w dziejach wychowania przedszkolnego. Rok 1839 wyznacza pierwszy kamień milowy, gdyż jest to data zorganizowania pierwszego przedszkola w Polsce. Początek drugiego kamienia milowego łączy się z zakończeniem pierwszej wojny światowej i obejmuje czasy międzywojenne. Kolejny kamień milowy wyznacza zmiany w wychowaniu przedszkolnym od zakończenia drugiej wojny światowej oraz te, które zostały spowodowane zawirowaniami społecznymi i gospodarczymi lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia. W roku 2008 wprowadzono korzystne zmiany w teorii i praktyce wychowania przedszkolnego i data ta wyznacza następny kamień milowy w dziejach wychowania przedszkolnego. W drugiej części artykułu zostały omówione dwa ważne obszary działalności pedagogicznej współczesnych przedszkoli – osiągnięcia w formie innowacji pedagogicznych. Podstawą tych innowacji są studia i wieloletnie badania naukowe wspomagania dzieci w rozwoju mowy wraz z wdrażaniem ich do opanowania umiejętności czytania oraz organizowanie edukacji matematycznej wraz ze wspomaganiem dzieci w rozwijaniu uzdolnień matematycznych.PodsumowanieDzięki tej historycznej perspektywie i wprowadzanym innowacjom można dostrzec, jak przeplatały się ciemne i jasne okresy w dziejach edukacji przedszkolnej w Polsce i w jaki sposób można wprowadzać korzystne zmiany w trosce o wychowanie dzieci na mądrych obywateli świata