Norma personalistyczna warunkiem bezpieczeństwa personalnego i świętości osoby ludzkiej

The article is devoted to the confrontation of two ways of human fulfillment in man’s temporal existence. For half a millennium, the two main trends have been present in the European culture: the Protestant one (now more and more often – post-Protestant) and the Catholic one. One of their determinants are two different principles, the observance of which is to bring about the fulfillment of man in his earthly life. These respectively are: the principle of utility and the personalistic norm. The principle of utility, although it has undoubtedly practical significance, cannot be the basis for the moral qualification of a human act. On the other hand, the personalistic norm, even thought it was explicitly formulated by Karol Wojtyla, it has always been present in Christian tradition and is the foundation of Catholic ethics. Nowadays it is related to the personalistic anthropology of the human person. Although twentiethcentury personalism is a philosophy of man, it has theological justification, like the anthropology of St. Thomas Aquinas. The two principles we refer to serve as the starting point for the actual task, i.e. comparing the characteristic of the human person with the postulate of securitological sciences to protect a man against threats. The article uses the following resources: 1) the works of philosophical classics of British utilitarianism and more contemporary ones concerning its criticism, 2) the works developing personalistic thought (of Jacques Maritain and Karol Wojtyła), 3) the securitological texts (of Marian Cieślarczyk, Krzysztof Drabik, and Teresa Grabińska) ; 4) the documents of the Catholic Church. The work is analytical and comparative in nature. The two analyzed and juxtaposed solutions concern two problems, i.e. the goal and method of improving the human person (to holiness) and the condition of the three layers of human safety. The main research hypothesis is that there is a compliance between a high level of personal safety (especially in its ontic cultural layer) and personalistic anthropology, the most general interpretation of which is the personalistic norm. On the ontical level, the personalistic norm defines the concept of humanity, which immediately affects interpersonal relationships marked by love. Due to its theological justification, a high level of personal safety has its own pattern of holiness which exceeds utilitarian human calculations.Artykuł jest poświęcony konfrontacji dwóch sposobów spełniania się człowieka w jego doczesnej egzystencji. Od połowy tysiąclecia w kulturze europejskiej są obecne dwa główne nurty: protestancki (coraz częściej poprotestancki) i katolicki. Jednym z ich wyznaczników są dwie różne zasady, których przestrzeganie ma owo spełnianie się urzeczywistniać, odpowiednio: zasada użyteczności i norma personalistyczna. Zasada użyteczności, choć ma niewątpliwie praktyczne znaczenie, nie może być podstawą kwalifikacji moralnej ludzkiego czynu. Natomiast NP, sformułowana explicite przez Karola Wojtyłę, ale zawsze obecna w kręgu chrześcijańskim, jest fundamentem etyki katolickiej, współcześnie odniesionej do antropologii personalistycznej osoby ludzkiej. Mimo że dwudziestowieczny personalizm jest filozofią człowieka, to ma uzasadnienie teologiczne, podobnie jak antropologia św. Tomasza z Akwinu. Przywołane zasady stanowią punkt wyjścia do właściwego zadania, tj. porównania kondycji osoby ludzkiej z postulatem ochrony człowieka przed zagrożeniami, głoszonym przez nauki sekuritologiczne. W artykule wykorzystane zostały: 1) dzieła klasyki filozoficznej brytyjskiego utylitaryzmu i bardziej współczesne dotyczące jego krytyki; 2) prace rozwijające myśl personalistyczną (Jacques’a Maritaina i Karola Wojtyły); 3) prace sekuritologiczne (Mariana Cieślarczyka, Krzysztofa Drabika i Teresy Grabińskiej); 4) dokumenty Kościoła. Praca ma charakter analityczny i porównawczy. Dwa analizowane i zestawiane ze sobą rozwiązania dotyczą dwóch problemów, tj. celu i metody doskonalenia (do świętości) osoby ludzkiej oraz stanu trzech warstw bezpieczeństwa personalnego człowieka. Główna hipoteza badawcza to stwierdzenie zgodności między wysokim stopniem bezpieczeństwa personalnego (zwłaszcza jego warstwy ontyczno-kulturowej) a antropologią personalistyczną, której najogólniejszą wykładnią jest norma personalistyczna. Określa ona na poziomie ontycznym koncepcję człowieczeństwa, która rzutuje od razu na relacje międzyludzkie naznaczone miłością. Ze względu na jej uzasadnienie teologiczne, wysoki poziom bezpieczeństwa personalnego ma swój wzorzec świętości, przekraczający utylitarne ludzki