Okrupnjavanje, razdvajanje i posebni statusi lokalnih jedinica u Europi

Many countries in Western Europe consolidated their territorial organization in the last few decades, searching for increased local capacities. Great Britain, Denmark and Germany are the examples of such reforms, although many other countries went in the same direction. Certain transitional countries (Czech Republic, Slovakia, Hungary, Slovenia, Croatia, etc.) went in opposite direction, fragmenting their territorial structures. In the third group are those countries that mainly retained their traditional municipality structures. They have local units of very different sizes, like France, which has made changes in some other dimensions of its local government system – by introducing regions, fostering intermunicipal cooperation, and by preparing special status of metropolis. Four continuums are identified as relevant for the territorial organisation of a country: continuums between: 1) very small and very large municipalities, 2) fragmentation and consolidation, 3) etatisation and privatisation, and 4) centralisation and decentralisation. Surrogates for consolidation are: inter-municipal cooperation, forms of building local administrative and professional capacities, differentiation of statuses of various municipalities, private engagement in providing local services, levelling (designing more than one level of local authorities), supplementing and substituting municipalities by the structural arrangements for regional policy, performing tasks important for local people by the local branches of central state administration, and other forms of centralisation. Solutions for relaxing problems caused by too big local governments can be: fostering citizens’participation and the forms of direct democracy, including e-democracy, strengthening local identities, sub-municipal decentralisation, functional and fiscal decentralisation, privatisation of local services, and – again – centralisation of previously local tasks and responsibilities. It can be concluded that design of special, different statuses for heterogeneous local governments is only more or less productive surrogate, not the best solution for fragmented territorial structures.Mnoge zemlje zapadne Europe konsolidirale su svoje teritorijalne organizacije tijekom nekoliko zadnjih desetljeća, radi povećanja lokalnih kapaciteta. Velika Britanija, Danska i Njemačka su primjeri takvih reformi, ali su i mnoge druge zemlje išle u istom pravcu. Neke tranzicijske zemlje (Češka, Slovačka, Mađarska, Hrvatska, Slovenija, i dr.) išle su u suprotnom smjeru, fragmentirajući svoje teritorijalne strukture. U trećoj su grupi zemlje koje su uglavnom zadržale svoje tradicionalno ustrojstvo lokalne samouprave. One imaju lokalne jedinice vrlo različite veličine, kao Francuska, koja je promijenila neke druge komponente svojeg sustava lokalne samouprave uvodeći regije, snažeći suradnju lokalnih jedinica i pripremajući posebni status tzv. metropola. Za teritorijalnu organizaciju zemlje identificirana su četiri kontinuuma: 1) između vrlo malih i vrlo velikih jedinica, 2) između fragmentacije (razdvajanja) i konsolidacije (okrupnjavanja), 3) između etatizacije i privatizacije, 4) između centralizacije i decentralizacije. Nadomjesci za okrupnjavanje lokalnih jedinica su: suradnja manjih lokalnih jedinica, oblici jačanja lokalnih upravnih i stručnih kapaciteta, diferencijacija statusa različitih jedinica, privatna inicijativa u pružanju lokalnih službi, stupnjevanje – stvaranje više razina lokalnih jedinica, dopunjavanje i zamjena lokalnih jedinica strukturnim aranžmanima za regionalnu politiku, obavljanje poslova važnih za lokalno stanovništvo od strane lokalnih ekspozitura tijela državne uprave, kao i drugi oblici centralizacije. Rješenja za olakšavanje problema koji nastaju ako su lokalne jedinice prevelike su: jačanje participacije i drugih oblika neposredne demokracije, uključujući e-demokraciju, jačanje lokalnih identiteta, decentralizacija unutar lokalnih jedinica, funkcionalna i fiskalna decentralizacija, privatizacija lokalnih službi, ali i centralizacija nekad lokalnih zadataka i poslova. Može se zaključiti da je oblikovanje posebnih statusa za različite lokalne jedinice samo manje ili više uspješni nadomjestak, a ne najbolje moguće rješenje za fragmentirane teritorijalne strukture