Problemy reprezentatywności w świetle znowelizowanych przepisów ustawy o związkach zawodowych

The subject of the deliberations are issues regarding the representativeness and size of workplace trade union organisations after the changes introduced in the Trade Unions Act in 2018. According to the obligatory provisions, the “representativeness” of a trade union organisation is traditionally conditional on its size, but not only the employees, but also other categories of the employed are taken into account. It is, inter alia, about persons providing work under a contract of mandate or a specific work contract and sole proprietors. By expanding the full rights of coalition onto persons performing work on the basis other than employment relationship, the legislator increased the percentage limits decisive in the matter of representativeness. At present, the representative trade union organisation above the workplace level is also an organisation uniting at least 15% of all people performing gainful work under the articles of association, not fewer, however, than 10,000 persons performing gainful work. It works similarly at the workplace level. With reference to workplace trade union organisations which belong to organisations above the workplace level which meet the criteria for representativeness as specified in the Social Dialogue Council Act, at least 8% of the staff of the given employer is required. In the case of workplace trade union organisations which do not participate in such structures, the representativeness is conditional on uniting of at least 15% of persons performing gainful work for the given employer (7% and 10%, respectively, were required earlier). Determining the number of the staff, the employees and persons providing gainful work under other bases being employed for at least 6 months before the commencement of negotiations or arrangements must be included. A significant novelty is the necessity to select a joint representation of the representative organisations at the workplace level that belong to the same Trade Union Federation or National Trade Union Confederation in matters regarding collective rights and interests of the persons performing gainful work.Przedmiotem rozważań są kwestie dotyczące reprezentatywności oraz liczebności zakładowych organizacji związkowych po zmianach wprowadzonych w ustawie o związkach zawodowych w 2018 r. W świetle obowiązujących przepisów o „reprezentatywności” organizacji związkowej tradycyjnie decyduje jej liczebność, z tym zastrzeżeniem, że uwzględnia się nie tylko pracowników, ale także inne kategorie zatrudnionych. Chodzi tu o m.in. osoby świadczące pracę na podstawie na umowy zlecenia, umowy o dzieło, prowadzących jednoosobowo działalność gospodarczą. Rozszerzając pełne prawo koalicji na osoby wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, ustawodawca podwyższył limity procentowe decydujące o przymiocie reprezentatywności. Obecnie na szczeblu ponadzakładowym za reprezentatywną uznaje się m.in. ponadzakładową organizację związkową, która zrzesza co najmniej nie 10%, ale 15% ogółu osób zatrudnionych objętych działaniem statutu, co powinno stanowić co najmniej 10 000 osób wykonujących pracę zarobkową. Podobnie na szczeblu zakładowym. W odniesieniu do zakładowych organizacji związkowych, które należą do organizacji ponadzakładowych spełniających przesłanki reprezentatywności określone w ustawie o Radzie Dialogu Społecznego, wymaga się zrzeszania co najmniej 8% załogi danego pracodawcy. W przypadku zakładowych organizacji związkowych nieuczestniczących w tego rodzaju strukturach o uzyskaniu przymiotu reprezentatywności, decyduje zrzeszanie co najmniej 15% wykonujących pracę zarobkową na rzecz określonego pracodawcy (uprzednio przewidywano odpowiednio 7% i 10%). Przy ustalaniu liczebności załogi należy wliczać pracowników i osoby świadczące pracę zarobkową na innej podstawie nieprzerwanie przez okres 6 miesięcy przed podjęciem rokowań lub uzgodnień. Istotnym novum ustawy jest konieczność wyłonienia przez reprezentatywne organizacje zakładowe, które wchodzą one w skład tego samego zrzeszenia (federacji) związków zawodowych lub ogólnokrajowej organizacji międzyzwiązkowej (konfederacji) wspólnej reprezentacji w sprawach dotyczących zbiorowych praw i interesów osób wykonujących pracę zarobkową