Hanefi ve Hanbeli mezheplerine göre şartlı nikah akdi

ÖZEThanefî ve hanbeli mezheplerine göre şartlı nikâh akdiNikâh, birbirleriyle evlenmelerinde hukuken bir engel bulunmayan bir erkekle bir kadının hayatlarını geçici olmaksızın birleştirmelerini sağlayan akdi ve bu yolla eşler arasında meydana gelen evlilik ilişkisini ifade eder. Tüm iki taraflı akitlerdeki temel prensip gereği, nikâh akdinde de tarafların akde rızaları şarttır. Yapacakları evliliğe rızalarının tam olması için de taraflar bazı şartlar ileri sürmek isteyebilirler. İşte bu çalışmada, İslam Hukukuna göre bir nikâh akdinin herhangi bir şart ileri sürülerek sınırlandırmaya uygunluğu, Hanefî ve Hanbelî mezhepleri çerçevesinde incelenmiştir. Çalışmamız, giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş bölümünde, araştırmanın konusu, metodu ve kaynaklarına yer verilmiştir. Birinci bölümde, araştırma konumuzu temellendirebilmek için nikâhın tanımı ile genel olarak nikâh akdinin hukukî niteliği, gayesi ve muktezası incelenip daha sonra nikâh-şart ilişkisi ele alınmıştır. Bu bağlamda, öncelikle şart kavramı ile bu kavramın içeriğinde bulunan ta’lîki ve takyîdî şart kavramları üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde ise, mut’a, muvakkat, hülle, şiğar ve misyâr gibi belli isimlerle anılan şarta bağlı nikâhlar ile literatürde geçtiği kadarıyla nikâh akdi sırasında zikredilen kocanın çok evli olmaması, kadının ikamet ettiği beldesinden çıkarılmaması, mehir ya da nafaka verilmemesi gibi şartlar ele alınmıştır. Sonuç olarak, Hanefî mezhebinin nikâh akdinde ileri sürülebilen şartlar konusunda çok sert bir tavır takındığı; Hanbelî mezhebinin ise bu konuda daha itidalli olduğu görülmektedir. Öte yandan Hanefîlerin örfe uygun şartları da geçerli sayması, aslında nikâh akdinde ileri sürülebilen şartlar yelpazesini genişleten bir düşüncedir. Bu nedenle, nikâh akdinde öne sürülen şartların örf ve teâmül halini alması durumunda bu şartların Hanefî mezhebine göre de caiz sayılacağı söylenilebilir.Anahtar Kelimeler : Hanefî, Hanbelî, şart, nikâh.ABSTRACTCONDITIONAL MARRIAGE CONTRACTS ACCORDING TO HANAFITES AND HANBALITESMarriage contract means both the contract that provides for a man and a woman between whom there is no legal impediment to unite their lives not temporarily and the relationship that contract constitutes between them. The consent of each party is required in marriage contract, as it is in all bilateral contracts. Consequently, the parties might stipulate some conditions in the contract in order to consent entirely. In this study, I investigated whether the marriage contract is compatible with conditions stipulated by one of its sides according to Hanafites and Hanbalites. It consists of an introduction, two chapters and the conclusion. In the introduction, the subject, method and the sources of the study were introduced. In the first chapter, the definition of the marriage contract (nikah), its legal character, its aim and requisites (muqteda) were treated. The concept of condition and its types were analyzed in the context as well. In the second chapter, conditional marriage contracts with certain names (such as mut’a, muvaqqat, hulle, shigar and misyar) and common conditions mentioned in the contracts (such as the condition of the man’s not being married more than one woman, the man’s not taking the woman to some other city to live, the man’s not paying mahr or alimony) were examined. I concluded that Hanafites have more strict principles about conditional marriages compared to Hanbalites. However, since Hanafites take the conditions that are customary as valid, it can be argued that, they would accept some commonly proposed conditions once they turned into normal in custom.Keywords : Hanafi, Hanbali, condition, marriage contrac