Van Onderwijskunde naar Theosofie

Onderwijskunde is een jonge universitaire studie, die in 1983 in ons land als zelfstandige studie is opgenomen in het Academisch Statuut. Deze studie werd geplaatst binnen de faculteit Sociale Wetenschappen, die 20 jaar eerder, in 1963, aan de Nederlandse Universiteiten werd ingericht. Algemeen wordt de Groningse hoogleraar Leon van Gelder (1913-1981) gezien als grondlegger (zie ook Van Essen, 2012, p. 222 e.v.). Deze vroege Onderwijskunde in Groningen was overigens een afsplitsing van ‘de pedagogiek in de volle omvang’. Ook in Utrecht was de studie van het onderwijs onderdeel van de door Martinus J. Langeveld (1905-1989) beklede leerstoel ‘pedagogiek in de volle omvang’ (zie Bos, 2011). Zowel van Gelder als Langeveld beschouwden de Onderwijskunde, die Langeveld liever aanduidde als Onderwijspedagogiek, als een onderdeel van de Pedagogiek. Er is veel disciplinaire strijd en onduidelijkheid geweest rond de Onderwijskunde. Restanten daarvan ziet men nog steeds: bij de Vrije Universiteit in Brussel is de Onderwijskunde onderdeel van de Psychologie, in Gent van de Pedagogiek. In Groningen treffen we de Onderwijskunde aan als afstudeerrichting binnen de Pedagogische Wetenschappen, evenals in Leiden, Nijmegen, en Twente. Waar de Onderwijskunde in 1983 begon als ‘boven-bouwstudie’, was zij weloverwogen gebaseerd op de fundamenten van de drie dominante Sociale Wetenschappen: de Psychologie, de Pedagogiek en de Sociologie..