Fibrinogen as a coronary risk factor in patients with type 2 diabetes mellitus

WSTĘP. W badaniach epidemiologicznych i klinicznych wykazano, że podwyższone stężenie fibrynogenu w osoczu stanowi niezależny czynnik ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. U chorych na cukrzycę typu 2 częściej i wcześniej rozwijają się zmiany miażdżycowe i ich kliniczne objawy, w tym choroba wieńcowa, a także wzrasta śmiertelność spowodowana powikłaniami miażdżycy. Podwyższenie stężenia fibrynogenu i związana z tym nadkrzepliwość oraz subkliniczny stan zapalny mogłyby wyjaśniać zwiększone ryzyko miażdżycy w tej grupie chorych. Celem pracy była ocena zmian stężenia fibrynogenu u chorych na cukrzycę typu 2 oraz w grupie osób bez cukrzycy zależnie od obecności choroby wieńcowej, analiza wpływu wyrównania metabolicznego, płci, wieku, palenia tytoniu, wskaźników BMI i WHR na stężenie fibrynogenu oraz ocena niezależnych czynników ryzyka choroby wieńcowej w obu badanych grupach. MATERIAŁ I METODY. Badanie przeprowadzono u 114 osób: u 61 chorych na cukrzycę typu 2 w wieku 58,6 ± 7,8 roku (26 mężczyzn i 35 kobiet) oraz u 53 osób w wieku 53,2 ± 8,6 roku (20 mężczyzn i 33 kobiet), u których nie stwierdzono zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Dokonano analizy parametrów klinicznych i biochemicznych. Stężenie fibrynogenu w otrzymanym osoczu oznaczano, posługując się zmodyfikowaną metodą Claussa (Fibrintimer, Behringwerke). WYNIKI. Stężenie fibrynogenu u chorych na cukrzycę i chorobę wieńcową było statystycznie istotnie wyższe w porównaniu z chorymi na cukrzycę bez choroby wieńcowej (3,05 ± 0,75 vs. 2,45 ± 0,85 g/l; p < 0,01) oraz w porównaniu z osobami bez cukrzycy niezależnie od występowania choroby wieńcowej (odpowiednio 2,61 ± 0,66 i 2,30 ± 0,56 g/l; p < 0,01). Niezależnymi czynnikami wpływającymi na stężenie fibrynogenu były palenie tytoniu (p < 0,001) i wiek chorych (p < 0,05). W analizie tej wykazano także, że niezależnymi czynnikami ryzyka związanymi z chorobą wieńcową u chorych na cukrzycę były obecność mikroalbuminurii (p < 0,01) oraz podwyższone stężenie fibrynogenu (p < 0,05), natomiast u osób bez cukrzycy - podwyższone stężenie cholesterolu całkowitego (p < 0,05). WNIOSKI. U badanych chorych na cukrzycę typu 2 z chorobą wieńcową stężenie fibrynogenu było istotnie wyższe. Na stężenie fibrynogenu wpływały palenie tytoniu i wiek pacjentów. Niezależnymi czynnikami ryzyka związanymi z chorobą wieńcową u chorych na cukrzycę były obecność mikroalbuminurii oraz podwyższone stężenie fibrynogenu, natomiast u chorych bez cukrzycy - podwyższone stężenie cholesterolu.INTRODUCTION. Epidemiological and clinical studies have demonstrated that increased plasma fibrinogen concentration is an independent cardiovascular risk factor. Patients with type 2 diabetes mellitus more frequently and earlier than others develop atherosclerotic lesions and their clinical manifestations, including coronary artery disease; mortality due to atherosclerotic complications is also increased. Elevated fibrinogen with subsequent hypercoagulability and subclinical inflammatory state may account for increased atherosclerotic risk in these patients. Aim of the study. Evaluation of changes in fibrinogen in patients with type 2 diabetes mellitus and nondiabetics in relation to coronary artery disease, effect of metabolic normalisation, sex, age, smoking, BMI and WHR on fibrinogen and assessment of independent coronary risk factors in the two study groups. MATERIAL AND METHODS. The study was conducted in 114 patients, including 61 with type 2 diabetes mellitus, aged 58.6 ± 7.8 years, 26 males and 35 females, and 53 patients aged 53.2 ± 8.6 years, 20 males and 33 females, without carbohydrate abnormalities. Clinical and biochemical parameters were analysed. Plasma fibrinogen was measured using the modified Clauss method (Fibrintimer, Behringwerke). RESULTS. Fibrinogen concentration in patients with diabetes mellitus and coronary artery disease was significantly higher than in diabetics without coronary artery disease (3.05 ± 0.75 vs. 2.45 ± 0.85 g/l; P < 0.01) and in diabetics irrespective of the presence of coronary artery disease (2.61 ± 0.66 and 2.30 ± 0.56 g/l; P < 0.01). Multiple regression analysis revealed that smoking (P < 0.001) and age (P < < 0.05) independently modify fibrinogen concentration. Multiple regression analysis also revealed that independent risk factors associated with coronary artery disease in diabetics are microalbuminuria (P < 0.01) and fibrinogen (P < 0.05), whereas in nondiabetics it is total cholesterol (P < 0.05). CONCLUSIONS. In this study type 2 diabetics with coronary artery disease had significantly higher fibrinogen concentration. Fibrinogen concentration was independently modified by smoking and age. Independent risk factors associated with coronary artery disease in diabetics were microalbuminuria and fibrinogen, whereas in nondiabetics it was total cholesterol