Polish-German translations on the basis of bilingual tourist guidebooks. Contrast and translatology analysis

Niniejsza praca „Tłumaczenia polsko-niemieckie na podstawie dwujęzycznych przewodników turystycznych. Analiza kontrastywna oraz translatologiczna” prezentuje możliwości zastosowania metody kontrastywnego badania w translatoryce. Podstawą badania jest porównanie pary językowej na przykładzie polsko-niemieckiego przewodnika turystycznego. Metoda kontrastywnego porównania opiera się na interdyscyplinarnym połączeniu teoretycznych rozważań lingwistyki kontrastywnej, translatoryki i lingwistyki tekstu i zastosowaniu ich w badaniu konkretnego tekstu. Takie zestawienie wynika z przekonania, że każde porównanie tłumaczenia opiera się na porównaniu języków, tekstu tłumaczenia i rodzaju tekstu. Praca składa się z czterech rozdziałów. W pierwszym rozdziale przedstawiono założenia lingwistyki kontrastywnej. Celem lingwistyki kontrastywnej jest porównanie dwóch lub więcej języków pod względem ich podobieństwa i różnic. Wychodząc od porównań systemów gramatycznych lingwistyka kontrastywna zwraca uwagę na kontekst wypowiedzi/rodzaj tekstu. Tym samym postuluje porównywanie języków na podstawie tego samego rodzaju tekstu (np. ogłoszenia, teksty prawnicze, nekrologi itp.). Rozdział drugi zajmuje się wprowadzeniem do zagadnień z translatoryki, wybranych pod kątem tematyki pracy. Odnosi się od tak do krótkiej prezentacji powstania translatoryki, jako samodzielnej dziedziny nauki, stosowanych przez nią pojęć jak i do jej wyników (teoria przekładu). Wobec wielości definicji podstawowego pojęcia jakim jest „tłumaczenie” autor opiera się na definicji Kollera, który tłumaczenia rozumie jako rezultat językowo-tekstualnej operacji prowadzącej od teksty wyjściowego do tekstu końcowego na bazie zgodności (ekwiwalencji). Bliższe określenie czym jest ekwiwalencja stało się kluczowym zagadnieniem w translatoryce. Kolejnym problemem poruszanym w rozdziale jest bliższe określenie zakresu przekładu; dotyczyć może on tak tłumaczenia pojedynczych wyrazów, grup wyrazów, całych zdań czy nawet grup zdań. Kolejne zagadnienie to problemy, jakie pojawiają się w pracy tłumacza. Wymaga się od niego szeregu kompetencji: umiejętności językowej, fachowej wiedzy i solidnego warsztatu. Rozdział zamyka bliższa analiza terminu ekwiwalencja oraz próba ukazania punktów wspólnych pomiędzy lingwistyki kontrastywną a translatoryką (tertium comparationis oraz metodyka badań). Rozdział trzeci zajmuje się określeniem, czym jest tekst w obszarze badań lingwistycznych. Na koniec przedstawiono próbę opisu przewodnika turystycznego jako tekstu. Zwraca on uwagę na badania nad określeniem rodzajów i funkcji tekstu oraz jego analizę.Rozdział czwarty jest w całości poświęcony analizie wybranego przewodnika turystycznego. Punktem wyjścia było utworzenie kategorii badawczych w oparciu o wyniki z rozdziałów 1-3 oraz wyniki analizy wybranych kontrastywnie przykładów z polskiej i niemieckiej wersji przewodnika. Szczegółowa analiza opiera się więc na takich kategoriach jak: realia kulturowe, zapożyczenia z innych języków, transfery, ekwiwalencja.Kontrastywna analiza obu przewodników pokazała wysoki poziom ekwiwalcji w tłumaczeniu. Tłumacz wykazał się nie tylko kompetencja językową, ale także świetną znajomością niuansów kulturowych.The following thesis „Polish-German translations on the basis of bilingual tourist guidebooks. Contrast and translatology analysis” presents the possibilities of using the method of contrast study in translatology. The basis of such a study is a comparison of a language pair on the basis of Polish-German tourist guidebook. The method of contrast comparison is based on the interdisciplinary linking of the theoretical consideration of contrast linguistics, translatology and text linguistics and applying them to the analysis of a particular text. Such setting is derived from the conviction, that every comparison of a translation is based on comparison of languages, text translation and a kind of text. There are four chapters in the thesis. In the first chapter are presented the foundations of contrast linguistics. The aim of contrast linguistics is to compare two or more languages with respect to their similarities and differences. Coming from the comparisons of grammatical systems, contrast linguistics draws attention to the context of utterance/type of text (e.g. announcements, legal texts, obituaries etc.). The second chapter deals with introduction to some translatology issues, selected for the needs of the subject of the thesis. It refers to the short presentation of the beginning of translatology, as a separate field of knowledge, definitions that are used by it and to its results (translatology theory). Due to the multiplicity of definitions of a basic issue of “translation” the author uses the definition provided by Koller, who presents translations as the result of lingua-textual operation leading from the basic text to the final text on the basis of equivalence. A more thorough explanation of what equivalence is, has become a key issue of translatology. Another problem that is touched upon in the chapter, is a closer determination of the translation range; it may apply to translation of single words, groups of words, whole sentences or even a group of sentences. Other discussed issues are the problems during the work of a translator. He is required to have a number of competences: language skill, thorough knowledge and reliable practice. The chapter is closed by a closer analysis of the equivalence term and an attempt to present common points between contrast linguistics and translatology (tertium comparationis and methodology of research).The third chapter deals with determination of what text within the area of linguistic research is. At the end is presented an attempt to describe a tourist guidebook as a text. It tries to focus the attention on researching the determination of kinds and functions of text and its analysis. The fourth chapter is completely devoted to the analysis of the selected tourist guidebook. Creation of research categories on the basis of the results from chapters 1-3 and the results of analysis of selected contrast translations from the Polish and German versions of a guidebook were the starting point. Detailed analysis is based on such categories as: cultural reality, borrowings from other languages, transfers, equivalence. Contrast analysis of both guidebooks displayed a high level of equivalence in translation. A translator showed not only the language competence but also great knowledge of cultural nuances.Niniejsza praca „Tłumaczenia polsko-niemieckie na podstawie dwujęzycznych przewodników turystycznych. Analiza kontrastywna oraz translatologiczna” prezentuje możliwości zastosowania metody kontrastywnego badania w translatoryce. Podstawą badania jest porównanie pary językowej na przykładzie polsko-niemieckiego przewodnika turystycznego. Metoda kontrastywnego porównania opiera się na interdyscyplinarnym połączeniu teoretycznych rozważań lingwistyki kontrastywnej, translatoryki i lingwistyki tekstu i zastosowaniu ich w badaniu konkretnego tekstu. Takie zestawienie wynika z przekonania, że każde porównanie tłumaczenia opiera się na porównaniu języków, tekstu tłumaczenia i rodzaju tekstu. Praca składa się z czterech rozdziałów. W pierwszym rozdziale przedstawiono założenia lingwistyki kontrastywnej. Celem lingwistyki kontrastywnej jest porównanie dwóch lub więcej języków pod względem ich podobieństwa i różnic. Wychodząc od porównań systemów gramatycznych lingwistyka kontrastywna zwraca uwagę na kontekst wypowiedzi/rodzaj tekstu. Tym samym postuluje porównywanie języków na podstawie tego samego rodzaju tekstu (np. ogłoszenia, teksty prawnicze, nekrologi itp.). Rozdział drugi zajmuje się wprowadzeniem do zagadnień z translatoryki, wybranych pod kątem tematyki pracy. Odnosi się od tak do krótkiej prezentacji powstania translatoryki, jako samodzielnej dziedziny nauki, stosowanych przez nią pojęć jak i do jej wyników (teoria przekładu). Wobec wielości definicji podstawowego pojęcia jakim jest „tłumaczenie” autor opiera się na definicji Kollera, który tłumaczenia rozumie jako rezultat językowo-tekstualnej operacji prowadzącej od teksty wyjściowego do tekstu końcowego na bazie zgodności (ekwiwalencji). Bliższe określenie czym jest ekwiwalencja stało się kluczowym zagadnieniem w translatoryce. Kolejnym problemem poruszanym w rozdziale jest bliższe określenie zakresu przekładu; dotyczyć może on tak tłumaczenia pojedynczych wyrazów, grup wyrazów, całych zdań czy nawet grup zdań. Kolejne zagadnienie to problemy, jakie pojawiają się w pracy tłumacza. Wymaga się od niego szeregu kompetencji: umiejętności językowej, fachowej wiedzy i solidnego warsztatu. Rozdział zamyka bliższa analiza terminu ekwiwalencja oraz próba ukazania punktów wspólnych pomiędzy lingwistyki kontrastywną a translatoryką (tertium comparationis oraz metodyka badań). Rozdział trzeci zajmuje się określeniem, czym jest tekst w obszarze badań lingwistycznych. Na koniec przedstawiono próbę opisu przewodnika turystycznego jako tekstu. Zwraca on uwagę na badania nad określeniem rodzajów i funkcji tekstu oraz jego analizę.Rozdział czwarty jest w całości poświęcony analizie wybranego przewodnika turystycznego. Punktem wyjścia było utworzenie kategorii badawczych w oparciu o wyniki z rozdziałów 1-3 oraz wyniki analizy wybranych kontrastywnie przykładów z polskiej i niemieckiej wersji przewodnika. Szczegółowa analiza opiera się więc na takich kategoriach jak: realia kulturowe, zapożyczenia z innych języków, transfery, ekwiwalencja.Kontrastywna analiza obu przewodników pokazała wysoki poziom ekwiwalcji w tłumaczeniu. Tłumacz wykazał się nie tylko kompetencja językową, ale także świetną znajomością niuansów kulturowych