Zawieszenie, umorzenie oraz zrzeczenie w procesie małżeńskim w kontekście procesowej reformy papieża Franciszka z 2015 roku

Church litigation, especially the canonical process concerning the adjudication of nullity of marriage ends, in most cases, with a judgement. This also is true for the canonical process, which is an ordinary litigation process, documentary process, and the new form of the canonical process, i.e. a shortened marital process before a bishop. The Code legislator foresees other forms for finishing the canonical process, as well. The following are among the above mentioned methods: suspension of an instance, temporary suspension of an instance, dismissal of an instance, and waiver of an instance. The suspension of the case instruction, namely, the legal proceedings and complementation of the collected material, in order to obtain the super rato dispensation, is a special case in the marital process. Furthermore, there is also a possibility to change the ordinary litigation process into a “consistory”. It should also be indicated, especially from the practical point of view, that the present canonical marital process should be well prepared, just because it is intended to be finished in a relatively short period of time. In particular, at this point a great practical importance must be given to the pre-trial examination (conducted by a priest) proposed by the Pope Francis’s litigation reform, that should be conducted in the new parish or diocese structures that were prepared for the believers, who live in separation or are divorced, and who question the validity of their marriage or believe that it is void. The above new structures could also be used as a venue for possible attempts to reconcile the spouses, of course, if it is still possible in practice. The Pope Francis’s 2015 marriage litigation reform is dynamic to such extent that it also needs to be referred, when discussing suspension, dismissal and waiver that, perhaps, are not commonly seen in the practice of the church courts. However, legal situations that are applied in a correct manner should be presented.Proces kościelny, w szczególności kanoniczny proces dotyczący orzeczenia nieważności małżeństwa, najczęściej kończy się wydaniem wyroku. Dotyczy to również kanonicznego procesu małżeńskiego, czyli zwykłego procesu spornego, procesu dokumentalnego oraz nowej formy kanonicznego procesu małżeńskiego, tj. procesu małżeńskiego skróconego przed biskupem. Prawodawca kodeksowy przewiduje także inne formy zakończenia procesu kanonicznego. Do wspomnianych sposobów należą: zawieszenie instancji, tymczasowe zawieszenie instancji, umorzenie instancji oraz zrzeczenie się instancji. Szczególnym przypadkiem w procesie małżeńskim jest zawieszenie instrukcji sprawy, czyli postępowania procesowego, oraz uzupełnienie zgromadzonego materiału celem otrzymania dyspensy super rato; ponadto istnieje także możliwość przekształcenia zwykłego procesu spornego w „proces biskupi”. Należałoby również podkreślić, przede wszystkim z praktycznego punktu widzenia, że współczesny kanoniczny proces małżeński, właśnie dlatego, że ma się zakończyć stosunkowo szybko, powinien być dobrze przygotowany. W szczególności dużego praktycznego znaczenia nabiera tutaj zaproponowane przez reformę procesową papieża Franciszka badanie przedprocesowe (duszpasterskie), które powinno odbywać się w nowych strukturach parafialnych lub diecezjalnych, a stworzonych dla wiernych będących w separacji lub rozwiedzionych, podających w wątpliwość ważność ich małżeństwa lub przekonanych o jego nieważności. Powyższe nowe struktury mogłyby posłużyć także jako miejsce, w którym można by podjąć ewentualne próby pogodzenia małżonków, naturalnie o ile jest to jeszcze praktycznie możliwe. Reforma procesu małżeńskiego papieża Franciszka z roku 2015 jest na tyle dynamiczna, że należy ją odnieść również do zawieszenia, umorzenia oraz zrzeczenia instancji, które być może niecodziennie spotyka się w praktyce sądów Kościoła; winny być jednak przedstawione sytuacje prawne poprawnie stosowane w praktyce sądowej