بررسی تنوع ژنتیکی اکوتیپ‌های عناب ایران (Ziziphus spp.) با استفاده از نشانگر مولکولی RAPD دوره10 شماره3 سال1390

Jujube (Ziziphus jujuba Mill.) is a valuable medicinal plant which is important in Iranian traditional medicines. Although the regional plants such as jujube play an important role in our economy, but they are forgotten in research and technology. Considering the economic and medicinal importance of jujube, the first step in breeding programs is determination of the genetic diversity among the individuals. 34 ecotypes of jujube, which have been collected from eight provinces of Iran, were used in this study. The genetic relationships of Iranian jujube ecotypes were analyzed using Random Amplified Polymorphic DNA (RAPD) marker. Six out of 15 random decamer primers applied for RAPD analysis, showed an informative polymorphism. According to clustering analysis using UPGMA's methods, the ecotypes were classified into two major groups at the 0.81 level of genetic similarity. The highest value of similarity coefficient (0.92) was detected between Mazandaran and Golestan ecotypes and the most genetic diversity was observed in ecotypes of Khorasan-Jonoubi. The affinity of Khorasan-Jonoubi and Esfahan ecotypes indicated a possible common origin for the variation in these areas. Results indicated that RAPD analysis could be successfully used for the estimation of genetic diversity among Ziziphus ecotypes and it can be useful for further investigations.عناب گیاه داروئی ارزشمندی است که در طب سنتی ایران جایگاه وی‍ژه‌ای دارد. با تمام اهمیتی که گیاهان منطقه‌ای مانند عناب در اقتصاد و اشتغال‌زائی مناطق مختلف کشور دارند، در عرصه پژوهش و فناوری جزء گیاهان فراموش شده به حساب می‌آیند. با عنایت به اهمیت اقتصادی و داروئی این گیاه، اولین قدم برای برنامه‌های اصلاحی عناب، اطلاع از تنوع ژنتیکی و روابط خویشاوندی بین ارقام مختلف آن است. در این پژوهش از 34 اکوتیپ عناب که از هشت استان عناب‌خیز کشور جمع‌آوری شده‌اند، استفاده گردید. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی با استفاده از نشانگر RAPD در گیاه عناب، 15 آغازگر RAPD مورد بررسی قرار گرفت که 6 آغازگر در بین نمونه‌ها دارای چندشکلی مطلوبی بودند و در مجموع تعداد 65 جایگاه تکثیر کردند که در این بین تعداد 49 جایگاه (75 درصد) چندشکلی نشان دادند. میانگین تعداد باندهای تکثیر شده به ازای هر آغازگر 83/10 و میانگین تعداد باندهای چندشکل برای هر آغازگر 1/8 بود. گروه‌بندی اکوتیپ‌ها به روش تجزیه خوشه‌ای و با استفاده از الگوریتم UPGMA انجام شد که نمونه‌ها به دو گروه اصلی در ضریب شباهت 82/0 تفکیک شدند. بیشترین شباهت ژنتیکی (92 درصد) میان اکوتیپ‌های مازندران و گلستان و بیشترین تنوع در اکوتیپ‌های خراسان جنوبی مشاهده شد. قرابت اکوتیپ‌های خراسان جنوبی و اصفهان منشاء احتمالی مشترکی برای تنوع در این مناطق را نشان داد. نتایج این مطالعه حاکی از وجود تنوع ژنتیکی مناسب جهت بهره‌گیری در پروژه‌های به‌نژادی آتی بود