ارزیابی مراحل فنولوژیک و عملکرد رقم‌های مختلف سویا تحت شرایط کم‌آبیاری دوره10 شماره2 سال1390

In order to investigate effect of deficit irrigation on phenological stages and yield of soybean cultivars, an experiment was conducted as split plots based on randomized complete block design with three replications at Agricultural Research Farm, University of Guilan in 2009. Main factor was included four irrigation levels based on potential moisture 30-35 (I1), 50-55 (I2), 70-75 (I3) centibar soil using tensiometer and without irrigation (I4) and sub plot factor was included seven soybean cultivars 033, 032, Sahar (belong to group maturity 4), L.17, Zan, Clark and Madari (belong to group maturity 3). To determine thermal requirement growth degree day system was used. Thermal units required by daily weather statistics for planting to flowering, planting to poding, planting to seeding, planting to maturity, seed filling period and reproductive period, were determined. At harvest time, the following data were recorded: Plant height, no. of seeds per plant, weight of seeds per plant, plant dry weight, seed and biological yields. Planting to poding period and planting to seeding period increased with reduction in water available and water deficit delayed appearance of pods. Water deficit decreased the yield components, significantly. Cultivar had significant effect on the yield components and all of phenological stages. The highest seed yield produced from 033 cultivar. In general, the results showed that water deficit is capable by delays in the occurrence of phenological stages in time and decreasing yield components, reduce yield of soybean. The lowest time for appearance of pods and the highest yield was belonged to I1. According to results, it seems that application of irrigation based on I1, can improve growth and yield of soybean in Rasht region.به‌منظور ارزیابی عملکرد و مراحل فنولوژیک سویا تحت شرایط کم‌آبیاری، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گیلان در سال 1388 اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل چهار سطح آبیاری بود که در پتانسیل‌های رطوبتی 35-30 (I1)، 55-50 (I2) و 75-70 (I3) سانتی‌بار خاک آبیاری انجام شد و یک سطح بدون آبیاری (I4) و فاکتور فرعی شامل هفت رقم سویا به نام‌های 033، 032 و سحر (از گروه رسیدگی 4)، ال.17، کلارک، زان و مادری (از گروه رسیدگی 3) بود. سطوح پتانسیل رطوبتی خاک با استفاده از تانسیومتر کنترل شد. برای تعیین نیاز حرارتی از سیستم درجه-روز رشد استفاده شد. واحد حرارتی مورد نیاز از طریق آمار روزانه هواشناسی برای مراحل کاشت تا گل‌دهی، کاشت تا غلاف‌دهی، کاشت تا پر شدن دانه، کاشت تا رسیدگی، طول دوره پر شدن دانه و طول دوره زایشی، تعیین شد. در زمان رسیدن نیز صفت‌های ارتفاع بوته، تعداد دانه در بوته، وزن دانه در بوته، وزن بوته، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک مورد بررسی قرار گرفت. با کاهش رطوبت قابل دسترس، ظهور غلاف به تأخیر افتاد. متعاقب با این مسئله مرحله پر شدن دانه نیز به‌طور معنی‌داری تحت تأثیر کم‌آبیاری قرار گرفت. همچنین کم‌آبیاری اجزای عملکرد را به‌طور معنی‌داری کاهش داد. اثر رقم نیز بر اجزای عملکرد و تمام مراحل فنولوژیک معنی‌دار بود. رقم 033 بیشترین عملکرد را به خود اختصاص داد. به‌طور‌کلی، نتایج این آزمایش نشان داد که کم‌آبیاری قادر است با ایجاد تأخیر در وقوع به‌موقع مراحل فنولوژیک و کاهش اجزای عملکرد، موجب کاهش عملکرد سویا گردد، به‌طوری‌که حداقل طول دوره کاشت تا مرحله غلاف‌دهی و بیشترین عملکرد در تیمار آبیاری I1 به‌دست آمد. بنابراین، با توجه به نتایج این آزمایش به‌نظر می‌رسد که انجام آبیاری بر اساس تیمار I1 می‌تواند باعث بهبود رشد گیاه و عملکرد سویا در منطقه رشت شود