Dymensjonalne podejście do zaburzeń osobowości — osobowość w DSM-5

The aim of this paper is to compare traditional, categorical approach to personality disorders with the new trend to apply the dimensional model of personality to clinical practice. According to the categorical approach, commonly used in diagnostic manuals, personality disorders are separate entities qualitatively different from mental health. It has been shown that such diagnosis is both problematic for clinicians and harmful to patients. On the other hand, in the dimensional approach the difference between disturbed and healthy personality is only quantitative. There is a great empirical support for the dimensional classification of personality disorders. This approach has recently been applied in the alternative diagnostic criteria of these disorders published in Section III of DSM-5. This concept combines the advantages of both categorical and dimensional classifications, reducing the limitations of the traditional approach. It is valuable, as its broader use can improve the well-being of patients and contribute to greater understanding of personality disorders. It has not been included in standard criteria in DSM-5 to preserve the continuity with current clinical practice. Hence, further research is highly encouraged.Celem niniejszego artykułu jest porównanie tradycyjnego, kategorialnego podejścia do zaburzeń osobowości z nową tendencją do stosowania dymensjonalnego modelu osobowości w praktyce klinicznej. Zgodnie z podejściem kategorialnym, zwykle stosowanym w podręcznikach diagnostycznych, zaburzenia osobowości to oddzielne jednostki chorobowe, jakościowo różne od zdrowia psychicznego. Zostało pokazane, że taka diagnoza jest zarówno problematyczna dla klinicystów, jak i może okazać się szkodliwa dla pacjentów. Diagnoza w ujęciu dymensjonalnym jest inna — różnica pomiędzy zdrową i zaburzoną osobowością jest jedynie ilościowa. Istnieje duże wsparcie empiryczne dla zastosowania dymensjonalnego podejścia w klasyfikacji zaburzeń osobowości. Taki pomysł został ujęty w alternatywnych kryteriach diagnostycznych zaburzeń osobowości opublikowanych w Sekcji III w DSM-5. Koncepcja ta łączy w sobie zalety kategorialnego i dymensjonalnego podejścia, ograniczając jednocześnie wady tradycyjnej diagnozy. Nowa koncepcja jest wartościowa, ponieważ jej szersze zastosowanie może zwiększyć dobrobyt pacjentów, jak również przyczynić się do większego zrozumienia mechanizmów odpowiedzialnych za powstawanie zaburzeń osobowości. Koncepcja nie została jednak włączona do podstawowych kryteriów diagnostycznych, w celu zachowania ciągłości w praktyce klinicznej. Dlatego niezwykle istotne jest prowadzenie dalszych badań