(1940-1946)

II. Dünya Savaşı, etkileri ve sonuçları itibariyle insanlık tarihinin bugüne kadar gördüğü, tahribatı en yüksek savaştır. Böylesine büyük bir savaşın beraberinde getireceği tahribatı en aza indirmek için ülkeler her alanda yeni ve programlı tedbirler almak zorunda kalmışlardır. “Savaş ekonomisi” olarak adlandırdığımız bazı uygulamalar ile ortaya çıkan olumsuzlukları minimize edecek olağanüstü koruyucu tedbirler alınmıştır. II. Dünya Savaşıʼna fiilen katılmamış olsa da, savaş tehlikesini çok yakından hissetmiş olan Türkiye de, savaş ekonomisi uygulamasına geçmiştir. Sadece ekonomik alanda değil, sivil savunma, askerî, sosyal v.b. bir çok alanda çok sıkı tedbirler alınmak zorunda kalınmıştır. Bir milyon genç nüfus askere alınmış, böylece üretimde azalma ve tüketimde artış yaşanmıştır. II. Dünya Savaşıʼnın yaratmış olduğu bütün olumsuzluklardan ülke ekonomisinin korunması için Millî Korunma Kanunu (MKK), 18 Ocak 1940ʼta kabul edilerek 26 Ocak 1940ʼta yürürlüğe girmiş ve 19 Şubat 1940ʼta uygulanmaya başlamıştır . Bu bağlamda çalışmamızın temel amacı MKKʼnın kabul edilme nedenleri, süreci, yapılan yeni düzenlemeleri ve savaş dönemine denk gelen 1940-1946 yılları arasında İzmir Vilâyeti ölçeğinde uygulama sonuçlarını tespit etmektir. Kaynak taraması ve temini aşamasında arşiv belgelerine, resmî yayınlara ve dönemin basınına yer verilmesine özen gösterilmiştir. Çalışmamızın sınırı olan 1946 Temmuzuʼna kadar MKK, beş kez değiştirilmiş ve uygulanması için yaklaşık 650 tane kararname çıkarılmıştır. MKKʼnın İzmirʼde uygulanmasının sonuçları Türkiyeʼde elde edilen sonuçlardan farklı olmamıştır. Söz konusu yıllar arasında iktidarda olan Refik Saydam ve Şükrü Saraçoğlu Hükümetleri döneminde, Kanunʼun uygulanmasıyla varılmak istenen hedefe ulaşılamamıştır. Genel uygulamalar dışında, İzmirʼe özel uygulamaları içeren kararname sayısı yok denecek kadar azdır. Uygulama sonucunda köylü ve kentli yoksul kesim mağdur edilirken, tüccar sınıfı etkilenmemiştir. Türkiyeʼde olduğu gibi İzmirʼde de MKK başarıya ulaşmamıştır