Stjórnarskráin og völd forseta Íslands. Notkun Ólafs Ragnars Grímssonar á 26. grein stjórnarskrárinnar

Í íslensku samfélagi hafa oft verið miklar deilur um hvert sé hið stjórnskipulega hlutverk forseta Íslands og hvaða raunverulegu völd forseti hefur. Þessar deilur er hægt að rekja til lýðveldisstjórnarskrárinnar sem tók gildi árið 1944. Þær miklu deilur sem hafa verið um hlutverk og völd forseta, snúast helst um túlkun manna á 26. grein stjórnarskrárinnar. Núverandi forseti Íslands, Ólafur Ragnar Grímsson hefur notað rétt sinn samkvæmt 26. grein stjórnarskrárinnar alls þrisvar sinnum. Gjörðir forseta hafa staðfest þá skoðun flestra fræðimanna að ráðherra þurfi ekki að koma að slíkri ákvörðun forseta. Synjunarvaldið sé alfarið hjá forsetanum. Í þessari ritgerð verður hlutverk stjórnarskrár skoðað, ásamt því sem fjallað verður um þróun og sögu íslensku stjórnarskrárinnar. Nokkrar greinar stjórnarskrárinnar verða sérstaklega skoðaðar og sérstök áhersla verður lögð á 26. grein stjórnarskrárinnar, þar sem sögu hennar og túlkun fræðimanna á henni verða gerð ítarleg skil. Jafnframt verður greint frá sögulegum atvikum, þar sem til greina hefur komið að beita synjunarvaldinu, líkt og gerðist í valdatíð Vigdísar Finnbogadóttur, og svo einnig þegar réttinum hefur verið beitt að fullu, líkt og í valdatíð Ólafs Ragnars Grímssonar. Ljóst er að í þau skipti sem forseti hefur beitt synjunarvaldi sínu til fulls, hefur hann verið samkvæmur sjálfum sér og fylgt sinni sannfæringu í hvert skipti. Í því samhengi voru þær yfirlýsingar skoðaðar sem forseti gaf út í kjölfar ákvarðana sinna um að synja lögum um staðfestingu. Núverandi forseti telur sig hafa það vald að geta skotið málum til þjóðarinnar án tilkomu ráðherra, og er það ólíkt túlkun Vigdísar Finnbogadóttur á 26. grein stjórnarskrárinnar á sínum tíma