Stjórnskipuleg völd forseta Íslands

Ritgerðin er lokuðForsetaembættið var stofnað með lýðveldissstjórnarskránni árið 1944. Forsetanum var þá ætlað að taka við því hlutverki sem konungur hafði áður gengt í stjórnskipun Íslands. Helstu réttarheimildir sem stjórnskipuleg völd forseta byggja á er stjórnarskráin. Við túlkun á stjórnarskránni verður að líta á hvernig völdum foseta hefur verið framfylgt. Forsetinn er bæði handhafi löggjafarvalds og æðsti handhafi framkvæmdarvalds. Stjórnskipuleg völd forseta má greina í fernt. Í fyrsta lagi, málskotsréttur þar sem hann hefur sjálfstæðan rétt til að hafna undirritun lagafrumvarpa þannig að þau fari í þjóðaratkvæðagreiðslu. Mat á því hvenær forseti nýtir þessi völd er alfarið hjá honum sjálfum en gera má ráð fyrir að hann beiti þessu valdi af hófsemi og hafi málefnaleg sjónarmið að leiðarljósi. Í öðru lagi hefur hann sjálfstæðan rétt til að hafna útgáfu bráðabirgðalaga, en hann getur ekki haft frumkvæði að útgáfu þeirra. Í þriðja lagi hefur forseti stjórnskipleg völd við stjórnarmyndanir og getur haft nokkuð um það að segja hvernig ríkisstjórn er mynduð, en hann getur ekki skipað ríkisstjórn gegn vilja meirihluta Alþingis vegna þingræðisreglunnar sem er fremri völdum forseta. Í fjórða lagi er gert ráð fyrir því víða í stjórnarskránni að forseti þurfi að staðfesta stjórnarathafnir til að þær taki gildi t.d. skipun embættismanna. Forseti hefur sjálfstæðan rétt til að neita að staðfesta stjórnarathafnir, sem gæti leitt til þess að þær yrðu ekki að veruleika. Hann getur þó aldrei haft frumkvæði að stjórnarathöfn, slíkt verður alltaf að koma frá ráðherra. Neitun á staðfestingu á stjórnarathöfn verður a líta á sem ákveðið öryggi í stjórnskipun landsins og kæmi hún væntanlega ekki til nema við afbrigðilegaar aðstæður t.d. að sporna gegn augljósri misbeitingu á valdi ráðherra