Öz-Çeviriyi Çevirirken: Samuel Beckett’in Godot’yu Beklerken Adlı Eserinin Türkçeye Yapılan Çevirileri Üzerine Bir İnceleme

Translation is perceived as a process of transferring a message from ST to TT. This process may be written or verbal or even intersemiotic. The general concept is that the creator of the ST and the creator of the TT (the translator) are different, but this may not always be the case. Though quite rare, the creator can be the translator, which leads us to the notion of “self-translation”. In this study, a renowned self-translation, Waiting for Godot by Samuel Beckett, is described and analysed. The life and epoch of the author Samuel Beckett, his unique style and correspondingly drama translation are also included to frame the analysis. After a brief overview of these concepts, the selected examples from the Turkish translations of the book are examined within the framework of the translation theories on drama translation suggested by various translation scholars, particularly by Susan Bassnett and Mary Snell-Hornby and classified according to translation procedures by Peter Newmark. In the Turkish setting, the work referred to was translated several times (retranslations) and the STs differed. Several editions were translated into Turkish from French, several from English and some translators chose to translate the work using both the French and the English versions. This resulted in differences in various editions. In the light of the examples, the effects of the self-translation on the translation process in a third language are discussed.Çeviri, bir mesajın kaynak metinden erek metne aktarılması süreci olarak bilinmektedir. Bu süreç, yazılı ya da sözlü şekilde olabildiği gibi göstergeler arası da olabilir. Genel görüş, kaynak metnin yaratıcısı ile erek metnin yaratıcısının (çevirmenin) farklı olduğu yönündedir, ancak bu durum her zaman geçerli olmayabilir. Sıklıkla görülmemekle birlikte, yaratıcı çevirmen de olabilir, bu durum bizi “öz çeviri” kavramına götürmektedir. Bu çalışmada, Samuel Beckett’in ünlü öz çeviri çalışmalarından biri olan Godot’yu Beklerken adlı eseri üzerinden öz çeviri kavramı tanımlanacak ve analiz edilecektir. Ayrıca, yazar Samuel Beckett’in yaşamı, yaşadığı dönem, olağandışı tarzı ile bunlara eş zamanlı olarak da tiyatro çevirisi kavramı da ele alınacaktır. Bu kavramlar incelendikten sonra kitabın Türkçe çevirilerinden seçilen örnekler, Susan Bassnett ve Mary Snell-Hornby başta olmak üzere çeşitli çeviri kuramcılarının tiyatro çevirisi üzerine kaleme aldığı kuramlar çerçevesinde incelenecek ve Peter Newmark’ın çeviri yöntemlerine göre sınıflandırılacaktır. Sözü edilen eser Türkçede birden çok kez çevrilmiştir (yeniden çeviri) ve bu çevirilerin kaynak metni değişiklik göstermektedir. Çevirilerin bazıları Fransızcadan Türkçeye, bazıları da İngilizceden Türkçeye çevrilmiş iken, bazı çevirmenler hem Fransızca hem de İngilizce metinleri kaynak alarak çevirmeyi tercih etmişlerdir. Bu durum çeşitli yayınlarda farklılıklara yol açmıştır. Örnekler ışığında, öz çevirinin üçüncü dildeki çeviri sürecine etkisi incelenecektir