Filozofia włoska w epoce Odrodzenia i Oświecenia

W książce tej nie odpowiadam wprost na pytanie, czy historia ma sens. Przedstawiam natomiast tych, którzy mniej lub bardziej świadomie podejmowali próby jego znalezienia, oraz wskazania tej siły sprawczej, która dziejom ludzkim ów sens nadała. Dla ludzi wierzących był nią i jest Bóg. Przekonani o tym byli zarówno Ojcowie Kościoła chrześcijańskiego, jak i ci, którzy uznawali ich autorytet i podążali za ich wskazaniami. Nie był on kwestionowany praktycznie do czasów Odrodzenia. Jednak nawet w tamtej epoce niewielu było takich, którzy stawiali przy nim różnorakie znaki zapytania. Zdecydowanie więcej ich pojawiło się w epoce Oświecenia. Był to okres w dziejach kultury europejskiej, w którym myśl religijna i myśl świecka zaczęły wyraźniej podążać odrębnymi drogami – również w przywiązanych do chrześcijańskiej tradycji i chrześcijańskich instytucji Włoszech. Znaczony był on niejednym sporem między tymi, którzy chcieli i potrafili trzymać się tej tradycji w myśleniu o sensie historii, oraz tymi, którzy uważali takie myślenie za zafałszowywanie historii – zafałszowywanie, bowiem w ich przekonaniu jej prawdziwymi kreatorami i bohaterami są ludzie. Ten spór trwa do dzisiaj, wyznaczając linię podziału między historiozofią wyznaniową i historiozofią świecką. Prof. dr hab. Zbigniew Drozdowic