Vrijheid, gelijkwaardigheid & bevoogding: Over bewonersparticipatie in het stimuleren van sociale weerbaarheid in (probleem)wijken

Zelforganisatie van burgers staat vandaag de dag stevig in de politieke belangstelling. Zo ook in wijkgericht beleid. Het doel in dit beleid is niet zozeer het bevorderen van leefbaarheid, maar het in staat stellen van bewoners zodat zij ervaren leefbaarheidsproblemen zelf (weer) kunnen oplossen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat veel gemeenten en instellingen experimenteren met de vraag hoe zelforganisatie van bewoners kan worden gestimuleerd. Deze studie beoogd hieraan een bijdrage te leveren, waarbij de focus ligt op buurtgemeenschappen. Uitgangspunt in deze studie is dat het bevorderen van zelforganisatie een situationeel vraagstuk is, afhankelijk van de aanwezige condities in een specifieke wijk. Deze condities zijn gevangen in drie ideaaltypische hoofdvormen van weerbaarheid en zijn richtinggevend voor zowel de vraag waarin geïnvesteerd kan worden om zelforganisatie te bevorderen als voor de vraag hoe bewonersparticipatie effectief kan worden vormgegeven. Beperkt weerbare buurtgemeenschappen zijn niet in staat om collectief ervaren leefbaarheidsproblemen op te lossen. Hier is een investering in buurtgebonden sociale cohesie en bewonersparticipatie op basis van samenspraak het best passend. Sociaal weerbare buurtgemeenschappen zijn in staat om collectief ervaren leefbaarheidsproblemen op te lossen in lijn met maatschappelijke conventies. Hier is een faciliterende werkwijze het best passend. Asociaal weerbare buurtgemeenschappen zijn ook in staat om collectief ervaren leefbaarheidsproblemen op te lossen maar doen dit niet in lijn met maatschappelijke conventies. Hier kunnen gewenste vormen van zelforganisatie worden gestimuleerd door participatieprocessen die gebaseerd zijn op bevoogding en door te investeren in buurtgebonden tolerantie, de aantrekkelijkheid van de buurt en buurtoverstijgende culturele verbondenheid