Wpływ granic oraz uwarunkowań politycznych na zmiany struktury narodowościowej i wyznaniowej na przykładzie Podlasia

Porównując historyczną „stabilność” oraz etniczno-wyznaniową „trwałość” głównych granic politycznych na obszarze Podlasia, można zauważyć kilka zależności. Spośród granic politycznych wytyczonych na Podlasiu w ostatnim tysiącleciu, zdecydowanie najbardziej stabilne są dwa fragmenty ograniczające Podlasie od zachodu. Są to w większości granice średniowieczne, biegnące wzdłuż rzek lub bagien. Granice te, pomimo że bardzo stabilne, absolutnie nie mogą być uznane za „trwałe”, ponieważ w żaden sposób nie spowodowały zróżnicowania pogranicza pod względem etniczno-wyznaniowym. Innym przykładem granicy bardzo stabilnej (funkcjonującej przez 238 lat), za to o niezwykle słabej trwałości, jest dawna granica polsko-litewska. Natomiast dwoma granicami, których wytyczenie w bardzo istotny oraz trwały sposób wpłynęło na zmiany struktury etniczno-wyznaniowej ludności Podlasia, była granice niezbyt stabilna (107 lat) i wręcz „epizodyczna” (dwuletnia). Można stwierdzić, że gdyby te dwie granice wytyczono gdzie indziej, np. bardziej na wschód lub północ, dzisiejsza struktura etniczno-wyznaniowa Podlasia z pewnością wyglądała by inaczej