Wpływ roślin międzyplonowych i zróżnicowanej uprawy roli na plon i wartość odżywczą cykorii korzeniowej (Cichorium intybus var. sativum Bisch.)

The method of tillage is one of the major factors determining the yield of root plants. Today we witness the degradation of soil on large cultivated lands. It is a result i.a. of more frequent tillage practices, and the omission of cover crops. The destruction of aggregate structures of the soil and the lowering of its organic matter content cause that conditions for growth and yields of the main crops are becoming worse. Field experiments were conducted in the years 2006–2008 on grey-brown podzolic soil with impermanent structure. The test plant was the rooted chicory (Cichorium intybus var. sativum Bisch.) of the ‘Polanowicka’ cultivar. This species has an important economical meaning, providing precious raw materials for inulin production. The experiments included: two kinds of presowing tillage: a) a complex of pre-sowing tillage and sowing of cover crops (2nd decade of August) and pre-winter ploughing and mixing the green mass with soil, b) a complex of pre-sowing tillage and sowing of cover crops (2nd decade of August), leave them in the field during the winter and ploughing the plant mass in spring; two types of plant growing: in ridges or in flat soil; three cover crops: common vetch, tansy phacelia and oats. Beneficial influence of mulching the soil with tansy phacelia on the total chicory root yield, compared with unmulched plots was observed. The highest content of inulin was found in chicory roots collected from plots mulched with common vetch. It was significantly higher than its content in roots coming from the plots mulched with oats. When the productivity of inulin per unit of area is taken into account, the most beneficial tillage combination was the tillage of chicory in ridges, after spring ploughing, mixing the mulch of common vetch with the soil. Both the cultivation of the plant in ridges and ploughed vetch affected the yield significantly. The factors of the experiment had no significant influence on the content of dry matter and protein in the roots of chicory.W uprawie roślin korzeniowych jednym z głównych czynników decydujących o ich plonowaniu jest uprawa roli. Na znacznych obszarach współczesnych upraw coraz częściej obserwuje się zjawiska degradacji gleby. Są one wynikiem m.in. wzrostu częstotliwości zabiegów uprawowych i zaniechania uprawy międzyplonów na przyoranie. W wyniku niszczenia struktury agregatowej gleby i spadku zawartości w niej substancji organicznej pogorszeniu ulegają warunki wzrostu i plonowania roślin uprawnych. Doświadczenia polowe przeprowadzono w latach 2006–2008, na glebie płowej o nietrwałej strukturze. Rośliną doświadczalną była cykoria korzeniowa (Cichorium intybus var. sativum Bisch.) odmiany ‘Polanowicka’, gatunek ważny gospodarczo, dostarczający cennego surowca do produkcji inuliny. W badaniach uwzględniono dwa sposoby przedsiewnej uprawy roli i zagospodarowania międzyplonów: a) zespół uprawek przedsiewnych, siew roślin międzyplonowych (II dekada sierpnia) i przyoranie międzyplonów orką przedzimową, b) zespół uprawek przedsiewnych, siew roślin międzyplonowych (II dekada sierpnia), pozostawienie międzyplonów do wiosny i przyoranie orką wiosenną, dwie metody uprawy roślin: na redlinach i na płask oraz trzy rośliny międzyplonowe (międzyplony letnie): wykę siewną, facelię błękitną i owies. Wykazano istotnie korzystny wpływ mulczowania gleby facelią błękitną na plon korzeni ogółem cykorii w porównaniu z uprawą bez mulczu. Najwyższą zawartość inuliny stwierdzono w korzeniach cykorii zebranych z obiektów mulczowanych wyką siewną. Była ona istotnie większa od stwierdzonej w korzeniach pochodzących z obiektów mulczowanych owsem. Pod względem plonowania i produktywności inuliny z jednostki powierzchni, najkorzystniejszą kombinacją uprawową była uprawa cykorii na redlinach po wiosennym wymieszaniu z glebą mulczu z wyki siewnej. Badane czynniki doświadczenia nie miały istotnego wpływu na zawartość suchej masy i białka w korzeniu cykorii