Czy w Polsce w trakcie polowania na czarownice w XVI–XVIII wieku dochodziło do samosądów?

In his synthesis Witch Hunts in Poland in the 17th and 18th century Bohdan Baranowski formulated a thesis that about 5,000 women accused of witchcraft lost their lives as a result of lynching executions which occurred primarily in rural areas. However, he did not provide specific source examples to support this thesis. The hypothesis entered the source literature nonetheless, and subsequent historians considered it a certainty. The analysis of the subject related the literature to date and the archival research, including the investigation of trials held in Gniezno in 1690, shows that lynchings hardly ever occurred in Poland. There were only two such cases, the first in 1720 in the town of Krasiłów, the 308Jacek Wijaczka second in the village of Osowo near Tuchola in 1779. The ‘trial’ con- ducted in Czerniewo in 1727, however, can be considered as an extra- judicial lynching; the perpetrators and adjudicators were consequently punished. Bohdan Baranowski’s 1952 thesis was therefore rather unsubstantiated.W syntezie polowania na czarownice w Polsce w XVII–XVIII w Bohdan Baranowski sformułował tezę, że około 5000 kobiet oskarżonych o bycie czarownicami straciło życie w wyniku samosądów, do których dochodziło przede wszystkim na wsiach. Na poparcie tej tezy nie przedstawił jednak konkretnych przykładów źródłowych. Mimo to hipoteza ta weszła do literatury przedmiotu i przez kolejnych historyków była traktowana jako pewnik. Analiza dotychczasowej literatury przedmiotu oraz kwerenda archiwalna, w tym sprawdzenie procesów przeprowadzonych w Gnieźnie w 1690 r., ukazują, że w Polsce praktycznie nie dochodziło do samosądów. Miały miejsce jedynie dwa takie przypadki, pierwszy w 1720 r w miasteczku Krasiłów, drugi we wsi Osowo koło Tucholi w 1779 r. Za lincz sądowy można natomiast uznać „proces” przeprowadzony w Czerniewie w 1727 r , którego sprawcy i sędziowie zostali ukarani. Teza Bohdana Baranowskiego z 1952 r była całkiem nieuzasadniona źródłowo