Üstâd Molla Halil es-Siirdî'nin Eserleri Bağlamında Kelâm-Fıkıh İlişkisi*

Özet Kelâm-fıkıh ilişkisini ilimlerin haiz olduğu mertebe (merâtibu'l-ulûm) ve ilimlerin sahip olduğu muhteva şeklinde iki ana başlıkta ele almak mümkündür. Mertebe itibariyle ilimlerin ilişkisi başlığı altında ilimler arasında asıl-fer' ya da küllîlik-cüzîlik ilişkisine temas edilirken muhteva bakımından yapılan değerlendirmelerde ise ilimler arasındaki ortak konular ele alınmaktadır. Bu çalışmada Üstâd Molla Halil es-Siirdî'nin kitapları özelinde iki alan arasında var olan irtibat ortaya konmaya çalışılmıştır. Müellifimiz, hem mertebe bakımından hem de muhteva açısında kelâm ve fıkıh arasındaki münasebete değinmiştir. Mertebe bakımından kelam ve itikadi esasların asıl, fıkhî mevzuların ise fer' olduğuna işaret eden müellif, muhteva bakımından da iki alan arasında ortak olan konuları ele alıp işlemiştir. Bu çerçevede mezhebe mensubiyetin gerekliliği, mezhebe intisapta itidal, tekfir, tel'in ve teba-yönetici ilişkisi gibi konular üzerinde durmuştur. Köken olarak fıkha ait olan bu konular rastgele ve herhangi bir münasebet gözetilmeden seçilmiş değildir. Bu konular, genelde Ehl-i Sünneti diğer bidat fırkalarından ayıran ve sembolik değeri haiz olan fıkhî-kelâmî konulardır. The Relationship between Kalam and Fiqh in the Context of the Works of the Mullah Halil es-Siirdî Abstract The relationship between kalam and fiqh can be considered in two main titles: merâtibu'l-ulûm which is about the merit that they have and the content of those sciences or ulûm. whereas under the title of the relationship of sciences, some issues have been handled such as the link between main and secondary or totality (küllilik)- cüzilik, some different issues like the common subject between ulûm have handled in the context of the evaluation of their content. In this study, it is tried to put forward the connection between two fields especially in the books of Mullah Khalil al-Siirdî. The author mentioned the relationship between theology and fiqh both in terms of order and content. The author pointed out that the principles of kalam and itikadi in terms of order are the main, and that the fiqh issues are the fer or the secondary. At the same time he has dealt with the issues common to the two areas in terms of content. In this context, he has focused on the issues like the necessity of sectarian affiliation, sobriety in sectarian affiliation, curse and the relationship between the subjects of ruler-ruled. These issues which belong to jurisprudence as origin are not chosen randomly and without any relation. These subjects are generally fiqh-theological issues which have a symbolic value and differentiate the Ahl al-Sunnah from other bidat sects