Към реконструкцията на превода от Константин Преславски на Второто слово против арианите от Атанасий Александрийски

Towards the reconstruction of Konstantin of Preslav’s translation of Athanasius of Alexandria’s Oratio II against the Arians The author argues that the translation of Oratio II contra Arianos (MS 968 of the Pogodin Collection, National Library, St. Petersburg), attributed to Konstantin of Preslav, has been subject of two re-editions. The first Preslav translation of Orationes I–III is based on a Greek manuscript mainly belonging to the so-called x tradition with scattered features of the RSP tradition. In the first re-edition the editors did away with Konstantin of Preslav’s lexical innovations and unified the terminology. The second re-edition of Oratio II was prepared in accordance with a Greek manuscript falling strictly within the x tradition, without any RSP variants. Oratio III in MS 968 has not been re-edited by the last editor and has preserved the features of Konstantin’s original free translation. This points to a Greek protograph that must have had features of both the x and the RSP tradition. Closest to the Slavonic protograph of Oratio II and III is the Greek manuscript Atheniensis (gr. 428, tenth century). Some alternative readings are attested only in MS 968 and the Greek manuscripts Patmiacus 4 (tenth-eleventh century) and Patmiacus A3 (eleventh century). It is further argued that the quotations from Athanasius of Alexandria’s Oratio II in the Slavonic translation of Euthymius Zigabenos’s Panoplia Dogmatica in manuscript HM.SMS.186 of the Hilandar Research Library (Ohio State University) support the author’s hypothesis about the existence of two different translations of Oratio II: a verbatim translation in Pogodin 968 and a free translation in HM.SMS.186. Both translators must have used a Greek copy of Athanasius that corresponds to the x tradition. O rekonstrukcji przekładu II Mowy przeciwko Arianom Atanazjusza z Aleksandrii autorstwa Konstantyna Presławskiego W artykule autorka stawia tezę, że przekład II Mowy przeciwko Arianom (MS 968 Zbioru Pogodina, Biblioteka Narodowa, Petersburg), przypisywanego Konstantynowi Presławskiemu, był przedmiotem dwóch reedycji. Pierwszy przekład Mów I–III Konstantyna Presławskiego został wykonany na podstawie greckiego rękopisu należącego do tzw. tradycji X z pojawiającymi się cechami tradycji RSP. W pierwszej redakcji innowacje leksykalne Konstantyna Presławskiego zostały usunięte, zaś terminologia ujednolicona. Druga redakcja Mowy II została przygotowana na podstawie greckiego rękopisu precyzyjnie wpisującego się w tradycję X, bez wariantów RSP. Mowa III w MS 968 nie uległa redakcji ostatniego redaktora i zachowała cechy oryginalnego wolnego tłumaczenia Konstantyna. Pozwala to wnioskować, że grecki protograf musiał mieć cechy zarówno tradycji X, jak i RSP. Bliższy słowiańskiemu protografowi Mowy II i III jest grecki Manuscript Atheniensis (gr. 428, X w.). Inne alternatywne odczytania zostały potwierdzone dopiero w MS 968 oraz w greckim rękopisie Patmiacus 4 (X–XI wiek) i Patmiacus A3 (XI wiek). Autorka twierdzi również, że cytaty z Mowy II Atanazjusza z Aleksandrii w słowiańskim przekładzie Panoplia Dogmatica Eutymiusza Zygabena w rękopisie HM.SMS.186 Chilandarskiej Biblioteki Naukowej (Ohio State University) są dowodem na hipotezę o istnieniu dwóch różnych przekładów Mowy II: dosłownego tłumaczenia w rękopisie Pogodin 968 i tłumaczenia wolnego w rękopisie HM.SMS.186. Obaj tłumacze musieli używać greckiej kopii Atanazjusza, która wpisuje się w tradycję X