Het schuldbeginsel in het Nederlandse strafrecht: Een verkenning aan de hand van de geschiedenis van het Nederlandse strafrecht, de kentekenaansprakelijkheid en het EVRM

In het Nederlandse strafrecht wordt het schuldbeginsel beschouwd als een van de fundamentele beginselen. Dit principe komt onder andere tot uitdrukking in de subjectieve bestanddelen en de strafuitsluitingsgronden, met name in de ongeschreven strafuitsluitingsgrond afwezigheid van alle schuld (avas). De vraag die bij dit onderzoek leidend is geweest is of de geschiedenis van het Nederlandse strafrecht en de ontwikkelingen in de jurisprudentie van het EHRM aanleiding zouden kunnen zijn voor het aanpassen van de wijze waarop in het Nederlandse strafrecht het schuldbeginsel wordt benaderd. Het onderzoek behelst drie onderdelen: een verkenning vanuit de geschiedenis van het Nederlandse strafrecht, een beschrijving van ontwikkelingen rond de kentekenaansprakelijkheid en een analyse van de jurisprudentie inzake art. 6 lid 2 EVRM, de onschuldpresumptie. Uit een vergelijking tussen de Nederlandse benadering en de benadering van het EHRM blijkt dat minder mogelijkheden voor het voeren van verweer, inclusief het uitsluiten van avas, soms mogelijk zou zijn. Dat biedt mogelijkheden voor efficiënte aansprakelijkheids-constructies. Bij ernstige delicten zouden in Nederland meer eisen aan de verwerkelijking van het schuldbeginsel moeten worden gesteld, met name wanneer ingrijpende vrijheidsstraffen op het spel staan. Dat sluit aansprakelijkheid op basis van toerekening, zonder dat die gebaseerd is op de vaststelling van opzet, niet uit. Naar aanleiding van de rechtspraak van het EHRM komt (opnieuw) de vraag op of het schuldbeginsel in de wet zou moeten worden vastgelegd om de positie van het schuldbeginsel in het Nederlandse strafrecht te verduidelijken en te beschermen, bijvoorbeeld door het in de wet vastleggen van afwezigheid van alle schuld.In Dutch criminal law the guilt principle is considered one of the fundamental principles. This principle is partly reflected in the subjective components and the grounds for excluding criminal liability, especially in the unwritten defence ‘absence of all blameworthiness’ (afwezigheid van alle schuld). The central research question is whether the Dutch approach of the guilt principle should be adjusted in light of the history of Dutch criminal law and case law of the European Court of Human Rights (ECtHR). This study consists of three components: an exploration of the history of Dutch criminal law, a description of the developments relating to the liability of car owners for petty offences and an analysis of the case law of the ECtHR relating to art. 6 paragraph 2 of the ECHR, the presumption of innocence. Based on a comparison between the Dutch approach and the approach of the EctHR less opportunities for conducting a defence should be possible, like the exclusion of absence of all blameworthiness. This offers opportunities for efficient liability structures. On the other hand, the approach of the ECtHR to serious offences demands more attention for the realization of the guilt principle, especially where a significant custodial sentence is at stake. This does not exclude liability based on attribution without it being based on the establishment of intent. In response to the case law of the ECtHR it might be time to reconsider the question whether the guilt principle should be enshrined in the law to protect and clarify the position of the fault principle in the Dutch criminal law through codification of the defence absence of all blameworthiness