Choroby azbestozależne wśród pracowników zakładów przetwórstwa azbestu w zależności od rodzaju produkcji i zużycia azbestu

Background: Asbestos dust is one of the most dangerous pneumoconiotic and carcinogenic agents. The aim of this study was to assess the occurrence of asbestosis and pleural mesothelioma, depending on asbestos consumption and the type of manufactured products, among former asbestos workers in Poland. Material and Methods: The study subjects included employees of 18 large state-owned asbestos processing enterprises operating in the Polish market in 1945–1998. The study is based on data obtained from asbestos company records and the Central Register of Occupational Diseases data on the cases of asbestosis and mesothelioma for the period from 1970 till 2012 as well as data from Amiantus Programme. The analysis was performed for 5 sectors comprising plants classified according to the products manufactured and applied production technology. Results: In the study period, 2160 cases of asbestosis and 138 cases of mesothelioma were reported. The plants processed a total of about 2 million tonnes of asbestos, including about 7.5% of crocidolite. Total asbestos consumption was a strong predictor of the rate of asbestosis incidence (R2 = 0.68, p = 0.055). The highest risk occurrence of asbestosis was observed in the production of textiles and sealing products. Mesothelioma occurred only in plants where crocidolite had been ever processed. Conclusions: Total asbestos consumption was a strong predictor of the rate of asbestosis incidence. The observation confirms the relationship between exposure to crocidolite and the occurrence of mesothelioma, regardless of the manufactured products, and suggests the absence of such a link for the total volume of asbestos consumption. Med Pr 2015;66(1):1–9Wstęp: Azbest jest jednym z najbardziej niebezpiecznych czynników pylico- i rakotwórczych. Celem pracy była ocena występowania azbestozy i międzybłoniaka opłucnej wśród byłych pracowników zakładów przetwórstwa azbestu w Polsce w zależności od zużycia azbestu i typu wytwarzanych produktów. Materiał i metody: Badaniem objęto pracowników 18 dużych państwowych zakładów przetwórstwa azbestu, funkcjonujących w Polsce w latach 1945–1998. Badanie oparto na danych uzyskanych z dokumentacji zakładów i danych Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych dotyczących przypadków azbestozy i międzybłoniaka opłucnej, zarejestrowanych w latach 1970–2012, a także danych z programu Amiantus. Analizę przeprowadzono dla 5 branż przemysłu azbestowego, grupując zakłady według typu wyrobów i stosowanej technologii. Wyniki: W okresie objętym badaniem stwierdzono 2160 przypadków azbestozy i 138 międzybłoniaków. W zakładach przetworzono łącznie ok. 2 mln ton azbestu, w tym ok. 7.5% krokidolitu. Ogólna ilość zużytego w danej branży azbestu okazała się silnym predyktorem zapadalności na azbestozę (R2 = 0,68, p = 0,055). Najwyższe ryzyko wystąpienia azbestozy zaobserwowano przy produkcji wyrobów włókienniczych i uszczelniających. Międzybłoniak wystąpił tylko u pracowników zakładów, w których kiedykolwiek stosowano krokidolit. Wnioski: Stwierdzono znaczne zróżnicowanie ryzyka występowania azbestozy w zależności od ilości zużytego azbestu. Analiza potwierdziła zależność między narażeniem na azbest krokidolitowy a pojawianiem się międzybłoniaków, niezależnie od produkowanych wyrobów, oraz sugeruje brak tego typu powiązań między ogólną ilością zużytego azbestu. Med. Pr. 2015;66(1):1–