Uwagi w kwestii przerwy biegu terminu przedawnienia karalności przestępstw (kwestie wybrane)

The author discusses the regulations concerning cessation of the running of limitation period for amenability to a penalty contained in the Act of 13 June 2019 amending the Penal Code and certain other acts, in the draft Act amending the Penal Code and certain other acts of 16 September 2021, and in the Act of 7 July 2022 amending the act – Penal Code and certain other acts. The Constitutional Tribunal in its judgment of 14 July 2020 (Kp 1/19) decided that the Act of 13 June 2019 amending the Penal Code and certain other acts was incompatible in its entirety with Article 7 in conjunction with Article 112 and Article 119 (1) of the Polish Constitution. According to the Constitutional Tribunal, the reason for the defectiveness of this law was the Sejm’s failure to observe the correct procedure for the adoption of this law as provided for in the Constitution. Under the proposed regulation, in the case of a reasonable suspicion of another offence found in the course of criminal proceedings, the criminality of this newly disclosed offence was supposed to be extended as set out in Article 102 § 1 of the Penal Code. A circumstance to cause an extension (or cessation) of the limitation period for a newly disclosed offence would be reasonable suspicion that the offence was committed. In that case, the amenability to a penalty for that offence would be temporally extended from the date on which the first evidence-taking activity was proceeded to determine whether that offence had been committed. The author criticized this proposal and put forward arguments challenging the validity of this amendment to the Penal Code. The discussion leads to the conclusion that the proposed amendment to Article 102 of the Penal Code does not guarantee that the time in which the circumstances justifying the extension of the limitation period for the offence would occur is precisely determined. The limitation period should be set in such a way as to allow precise determination of the lapse of that period. It determines the cessation of amenability to a penalty and thus the admissibility or inadmissibility of criminal proceedings. Moreover, the amendment does not guarantee that a reasonable suspicion of committing the crime arises. This, therefore, justifies the finding that legislation does not fulfil the guarantee (protection) function relating to statutes of limitation as a precondition of a criminal trial. For these reasons, the solution offered in proposed Article 102 § 2 of the Penal Code should be considered highly debatable.Przedmiotem rozważań są regulacje dotyczące przerwy biegu terminu przedawnienia karalności przestępstw zawarte w ustawie z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, w projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw z dnia 16 września 2021 r. i w ustawie z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 14 lipca 2020 r. (Kp 1/19) orzekł, że ustawa z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw niezgodna jest w całości z art. 7 w zw. z art. 112 i art. 119 ust. 1 Konstytucji RP. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego przyczyną wadliwości owej ustawy było niezachowanie przez Sejm przewidzianego w Konstytucji trybu uchwalenia tej ustawy. Zgodnie z proponowaną regulacją jeżeli w toku wszczętego postępowania karnego powzięto uzasadnione podejrzenie popełnienia innego przestępstwa, to karalność tego nowo ujawnionego przestępstwa miała ulegać przedłużeniu w sposób określony w art. 102 § 1 Kodeksu karnego. Okolicznością, która powodowałaby wydłużenie (przerwę) przedawnienia karalności nowo ujawnionego przestępstwa, miałoby być uzasadnione podejrzenie popełnienia tego przestępstwa. W tym wypadku karalność tego przestępstwa ulegałaby przedłużeniu z dniem, w którym podjęto pierwszą czynność dowodową zmierzającą do ustalenia, czy przestępstwo to zostało popełnione. Autor krytycznie ocenił tę propozycję i wskazał argumenty kwestionujące zasadność tej nowelizacji Kodeksu karnego. Przeprowadzone rozważania pozwoliły na sformułowanie wniosku, że proponowana nowelizacja art. 102 Kodeksu karnego nie daje gwarancji dokładnego ustalenia czasu, w którym miałaby wystąpić okoliczność uzasadniająca wydłużenie przedawnienia karalności przestępstwa. Termin przedawnienia powinien być wyznaczony w taki sposób, który pozwala na precyzyjne ustalenie upływu tego terminu, decyduje on bowiem o ustaniu karalności przestępstwa, a tym samym dotyczy dopuszczalności albo niedopuszczalności procesu karnego. Ponadto nowelizacja ta nie daje gwarancji stwierdzenia zaistnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa. Uzasadnia to zatem stwierdzenie, że regulacja ta nie spełnia funkcji gwarancyjnej (ochronnej) związanej z przedawnieniem jako przesłanką procesu karnego. Z tych względów rozwiązanie zawarte w projektowanym art. 102 § 2 Kodeksu karnego należy uznać za wysoce dyskusyjne