Land reform in Poland and Czechoslovakia 1944-1948

Przemiany własnościowe po II wojnie światowej były jednym z ważniejszych procesów mających miejsce w krajach Europy środkowej. Celem pracy jest analiza porównawcza przebiegu reformy rolnej w Polsce i Czechosłowacji. Wykorzystanie metody komparatystycznej ma na celu umożliwienie wskazania zasadniczych cech tego procesu. Wykazanie podstawowych różnic i podobieństw prowadzi do próby odpowiedzi na pytanie o miejsce reformy rolnej w sowietyzacji tych dwóch sąsiadujących ze sobą państw. Praca składa się z trzech rozdziałów i podsumowania. W pierwszych z nich opisano rozwój gospodarczy rolnictwa na ziemiach czeskich, Słowacji i na ziemiach polskich od uwłaszczenia chłopów po koniec II wojny światowej. Omówiono również próby naprawy ustroju agrarnego podejmowane przez rządy II RP, Pierwszej Republiki Czechosłowackiej i Państwa Słowackiego. Rozdział drugi analizuje miejsce reformy rolnej w programach głównych sił politycznych tych państw, a następnie w głównych dokumentach programowych nowych władz – Manifeście Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i Koszyckim Programie Rządowym. Omówiono także proces uchwalenia i główne postanowienia powojennych aktów prawnych będących podstawą przebudowy ustroju agrarnego. Rozdział trzeci stanowi zasadniczą część pracy analizując charakter przebiegu reformy rolnej, jej narodowościowy aspekt i efekty ekonomiczne. Osobnym rozważaniom poddano rolę prawa w działaniach komunistów wobec rolnictwa. Na końcu umieszczono polską i czechosłowacką reformę rolną w koncepcji „długiego trwania” Fernanda Braudela oraz „prześnionej rewolucji” Andrzeja Ledera. Podstawę źródłową pracy stanowią materiały archiwalne z Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Archiwum Narodowego w Krakowie, Národního archivu w Pradze i Slovenského národného archívu w Bratysławie. Wykorzystano również prasę i opracowania w języku polskim, czeskim i słowackim.Ownership changes after World War II were one of the most important processes which took place in Central European countries. The aim of this paper is a comparative analysis of the course of land reform in Poland and Czechoslovakia. The use of the comparative method is intended to make it possible to indicate the essential features of this process. Showing basic differences and similarities leads to an attempt to answer the question about the place of the land reforms in the sovietization of these two neighbouring states. The work consists of three chapters and a conclusion. The first describes the economic development of agriculture in the Czech lands, Slovakia and Poland from the abolishing serfdom to the end of World War II. It also discusses the attempts to repair the agrarian system made by the governments of the Second Polish Republic, the First Czechoslovak Republic and the Slovak State. The second chapter analyses the place of the agrarian reform in the programmes of the main political forces of these countries, and then in the main programme documents of the new authorities - the Manifesto of the Polish Committee of National Liberation and the Košice Government Programme. It also discusses the process of preparation and the main provisions of the post-war legal acts constituting the basis for the reconstruction of the agrarian system. The third chapter constitutes the essential part of the work analyzing the character of the course of the land reforms, its national aspect and economic effects. Separate consideration is given to the role of law in the communists' actions towards agriculture. At the end, the Polish and Czechoslovak land reform is placed in the concept of "long duration" by Fernand Braudel and "sleepwalking revolution" by Andrzej Leder. The source basis for the work is archival material from the Archiwum Akt Nowych in Warsaw, the Archiwum Narodowe in Cracow, the Národní archiv in Prague and the Slovensky národní archív in Bratislava. Press and literature in Polish, Czech and Slovak were also used