Aleksander Hercen oczami Isaiaha Berlina, czyli liberalna interpretacja filozofii rosyjskiego myśliciela

Artykuł prezentuje interpretację poglądów Aleksandra Hercena przez angielskiego fi lozofa Isaiaha Berlina. W artykule koncentruję się na zagadnieniu wolności tak w myśli liberalnej w ogólności, jak i szczególnie w koncepcji Hercena. Zwracam uwagę na immanentną niewspółmierność wartości - zagadnienie, które odgrywało istotną rolę w fi lozofi i i Hercena, i Berlina. Podkreślam znaczenie krytycyzmu i negacji jako integralnego elementu nihilizmu, a pośrednio również myśli liberalnej. Przyjmuję, że przesłanką myśli liberalnej jest realizm, nazywany przez Berlina „zmysłem rzeczywistości”; realizm ten, zdaniem angielskiego fi lozofa, przysługuje także myśli Hercena. Pochodną realizmu jest z kolei - znów zdaniem tak Hercena, jak i Berlina - akceptacja egoizmu, jako motoru postępu i zarazem fundamentu ludzkiej godności