Edukacja praw człowieka w kontekście europejskiej polityki przeciw dyskryminacji osób z niepełnosprawnością. Wyzwania stojące przed osobami niepełnosprawnymi w sferze wolności i bezpieczeństwa

The purpose of this paper is twofold. First, it aims to present the current challenges and opportunities facing by the European antidiscrimination policy, and second it aims to move beyond the myth and stereotypes to take a closer look at ‘rights parity’ for disable people. It seeks to off er an overview of the problems of educational discrimination and disadvantage faced by disabled people, and the current legislative and policy measures for addressing these at international and EU levels. It examines some of the gaps, and barriers to eff ective implementation of measures in the fi eld of education and training, highlights areas where further eff orts is needed and makes some recommendations for actions at European, national and educational institutional levels. The author formulates thesis saying that the large number and diversity of legal acts concerning disabled people raises social awareness in this area, at the same time causing, however, an informational chaos in which it is hard to point to the instruments of effi cient execution of such rights. Therefore, it is vital for their real respect that the obedience to those laws is monitored both by especially nominated public subjects and non-governmental organizations. Although, in recent years, there has been a considerable change approach to close the protection gap and ensure that persons with disabilities enjoy the same standards of equality rights and dignity as everyone else, the most compelling human rights issues of our day – built environments and accessibility of persons with disabilities, still requires constant attention. Persons with disabilities face discrimination and barriers that restrict them from participating in society on an equal basis with others every day. They are denied their rights to be included in the general school system, to be employed, to live independently in the community, to move freely, to vote, to enjoy social protection, to access justice, and to choose medical treatment.Ochrona praw i wolności, a także należytego bezpieczeństwa osób z niepełnosprawnością to ważne wyzwanie dla edukacji praw człowieka w społeczeństwach i państwach współczesnej Europy. Oznacza zmianę perspektywy – zamiast wyłączności tradycyjnej pieczy administracyjnej w formie pomocy lub opieki społecznej, wciąż ważnej i potrzebnej, wybieramy perspektywę osoby z niepełnosprawnością, z poszanowaniem jej godności, potencjału i woli realizacji własnych praw, takich jak prawo do pracy, edukacji czy prawo wyborcze. Specyficzna sytuacja osób z niepełnosprawnością sprawia, że często na pierwszy plan (w sposób zrozumiały przesłaniając subiektywnie wszystko inne) wysuwa się prawo do leczenia, uzyskania środków pomocniczych czy terapii, jednakże rośnie świadomość nierównego traktowania w innych dziedzinach – od edukacji po prawa polityczne i bezpieczeństwo, które stanowi współcześnie jedną z najważniejszych potrzeb ludzi, szczególnie tych borykających się z różnymi formami niepełnosprawności. Wzrostowi tej indywidualnej świadomości nie towarzyszą wystarczająco szybkie zmiany w działaniach państw. Celem opracowania jest ukazanie roli i znaczenia kwestii prawno-instytucjonalnych jako ważnego uwarunkowania bezpieczeństwa osób niepełnosprawnych. Artykuł zawiera prezentację międzynarodowych regulacji prawnych dotyczących praw osób niepełnosprawnych, poprzedzoną omówieniem pojęć dotyczących praw człowieka oraz zarysem historycznym międzynarodowych aktów zawierających gwarancje tych praw. Pomimo że na przestrzeni wieków powstało wiele dokumentów normatywnych regulujących kwestie związane z funkcjonowaniem tej grupy w społeczeństwie, osoby niepełnosprawne ciągle mogą mieć poczucie dyskryminacji i wykluczenia z wielu obszarów działalności ludzkiej. Współczesność wymaga, by kwestie związane z pełnym, a przez to aktywnym ich uczestnictwem w głównym nurcie życia społecznego znalazły swoje odzwierciedlenie w przepisach prawnych. Autorka formułuje tezę, że stworzenie instrumentów normatywnych pozwoli osobom niepełnosprawnym dochodzić własnych praw oraz wymagać ich respektowania przez innych. Niezwykle ważnym przedsięwzięciem jest także powoływanie instytucji stojących na straży przestrzegania przez organy państwowe, podmioty pozarządowe i społeczeństwo tych uregulowań oraz służących pomocą i wsparciem osobom niepełnosprawnym