Współczesna hiszpańska polityka pamięci (1999-2014)

W niniejszym artykule dokonana została analiza oraz próba systematyzacji współczesnej hiszpańskiej polityki pamięci. Osią aktualnych debat o przeszłości są w Hiszpanii dwa wydarzenia: hiszpańska wojna domowa (1936-1939) i dyktatura frankistowska (1936-1975). Punktem wyjścia rozważań jest teza o rozproszonym charakterze inicjatyw dążących do zdominowania polityki pamięci. Pamięć narodowa to jedynie użyteczna politycznie metafora, tymczasem w warunkach demokracji liberal-nej należy raczej mówić w liczbie mnogiej: o pamięciach historycznych i politykach historycznych. Polityka pamięci jest bowiem kreowana zarówno odgórnie, przez partie polityczne za pomocą insty-tucji politycznych, jak i oddolnie, przez inicjatywy społeczeństwa obywatelskiego.Drugim ważnym założeniem jest zanegowanie dominującego w dyskursie medialnym twierdzenia o tym, jakoby w Hiszpanii panował powszechny pakt milczenia o czasach wojny domowej i franki-zmu i dopiero reformy rządzącej w latach 2004-2012 PSOE przełamały go, powodując zmianę spo-łeczną. Pakt milczenia był porozumieniem partyjnych liderów, umożliwiającym pokojowe przejście do demokracji. Nie oznacza to jednak, że na niższych poziomach władzy, jak i na innych płaszczy-znach dyskursu publicznego nie dokonywano rozrachunku z przeszłością.W pierwszej części artykułu dokonuję objaśnienia poszczególnych pojęć oraz wyjaśnienia za-łożeń modelu analizy, jaki stosuję. W drugiej części pracy opisuję współczesną hiszpańską politykę pamięci poprzez analizę głównych narzędzi, będących w rękach polityków (dyskurs polityczny, stanowienie prawa, polityka publiczna) i społeczeństwa obywatelskiego (inicjatywy organizacji pozarządowych, sztuka, nauka, media).In this article, the analysis and an attempt to systematize the contemporary Spanish politics of me-mory. The axis of the current debates about the past are in Spain two events: the Spanish Civil War (1936-1939) and Franco’s dictatorship (1936-1975). The starting point for discussion is the thesis of the distributed nature of initiatives seeking to dominate the politics of memory. National memo-ry is only a useful politically metaphor, while in terms of liberal democracy one should rather speak in the plural of historical memories and historical policies. Politics of memory is in fact creating both top-down by the political parties through political institutions, as well as bottom-up initiatives by the civil society. *e second important objective is to negate the dominant media discourse cla-ims that allegedly in Spain there was widespread pact of silence about the time of the Civil War and Francoism and until the reform of the ruling in the years 2004-2012 broke it, causing social change. The covenant of silence was the agreement between the party leaders to allow a peaceful transition to democracy. *is does not mean, however, that at lower levels of government as well as in other fields of public discourse did not make any settlement with the past. In the first part of the article I make explanations of individual concepts and explain the analysis model that I use. In the second part I describe contemporary Spanish politics of memory through an analysis of the main tools, which are in the hands of politicians (political discourse, regulation, public policy) and civil society (initiative of non-governmental organizations, the arts, science, media)