Studenica: An identity in marble

U radu se razmatraju priroda i inherentna simbolika izabranog materijala od kojeg je sazdano telo crkve Bogorodice Blagodeteljnice (Evergetide) u Studenici. Imajući u vidu vizantijske teološke koncepte koji su bili duboko utkani u svrhu njegovog korišćenja u sakralnoj umetnosti, kao i na shvatanje tog materijala izraženo u brojnim ekfrasisima i traktatima o mineralogiji - koncepte koje su prihvatali i učeni teolozi u srpskoj sredini u srednjem veku - u radu se ukazuje na moguće poruke iskazane takvim izborom materijala, kao i na teološka, ideološka i politička tumačenja njegove primene u vreme kad je Stefan Nemanja osnovao manastir Studenicu i u njemu podigao crkvu posvećenu Bogorodici. Mermerni identitet Studenice sagledan je sa stanovišta njenog značaja i značenja kao simbola trijumfa istinite vere nad jeresi, ikoničnog prisustva ovaploćenog Logosa i božanske epifanije, u kontekstu opšte platforme i ciljeva delovanja komninske administracije na Balkanu - posebno Ohridske arhiepiskopije i Raške episkopije - u čijem je ostvarivanju ktitor Studenice Stefan Nemanja bio duboko angažovan. Stoga se u radu postavlja pitanje o održivosti do sada prihvaćenog stanovišta o Studenici kao vizantijskoj strukturi jednostavno zaodenutoj u romaničko ruho.This paper discusses the nature and inherent symbolics of the material of choice of which the body of the church of the Virgin Euergetis at Studenica was fashioned. In view of Byzantine theological concepts deeply ingrained in this material, concepts which were present and well understood also among the learned theologians of medieval Serbia, this paper presents the implied messages behind such a choice of material as well as the possible theological, ideological and political interpretations and applications of this medium at the time of Nemanja's founding of Studenica and raising of the church of the Virgin therein. It thus questions the theory of its marble facades as simply a case of a Byzantine structure clad in Romanesque garb