ROMA İLE OSMANLI ARASINDA İHMAL EDİLMİŞ BİR GEÇMİŞ: TÜRKİYE’DEKİ BİZANS KÜLTÜR MİRASININ YENİDEN DEĞERLENDİRİLMESİ, DEĞER KAZANDIRILMASI VE SUNUMU

This research seeks to investigate the re-assessment, valorization and representation of Byzantine cultural heritage in Turkey through the current practices of preservation and presentation. Byzantine cultural heritage is an important part of the cultural continuity of Turkey. It survives in a variety of cultural and geographical contexts, as well as within different scales of settlement, building typology and cultural strata. The preservation and valorization of cultural heritage for a particular period of the past is only possible by its adoption by the societies it influences. An efficient narrative and representation of cultural heritage is the strongest way to ensure the adoption of the past. A shared past and values make the adoption process easier for society, however, without cultural and religious links with the Byzantine civilization, it is clear that Byzantine cultural heritage in Turkey has been neglected for decades, perhaps centuries. With this in mind, we might justifiably claim that Turkey’s Byzantine past can be labelled as ‘long-neglected’ when trying to examine how Byzantium is understood and treated in Turkey, and also how it is represented in the literature. Although interest in Byzantium has increased over recent decades, the study of its cultural heritage, however, has featured less in the archaeological investigations, academic studies, and conservarvation practices when compared so far to the Classical, Seljuk, and Ottoman periods. The core of the present research is based on the current physical conditions and uses of Byzantine structures and their remains, and involves a comprehensive literature survey as well as a series of field studies in Turkey and other countries to examine current conservation and presentation practices. Various factors affecting attitudes towards Byzantine heritage and its understanding (e.g. historical, ethnic, socio-cultural, religious, educational, economic, the role of the mass media) are examined in detail. Following this, Byzantine cultural heritage is classified in four groups according to geographical context, settlement scale in terms of location, and archaeological characteristics. These groups are: Byzantine cultural heritage in urban settlements and archaeological settings; Byzantine cultural heritage in rural settlements and archaeological settings; Byzantine cultural heritage in individual archeological sites; and Byzantine cultural heritage as part of cultural landscapes. The selected case study areas within these groups were visited and analyzed according to determined criteria linked to ‘state of preservation’ designated after preliminary analyses, and a set of criteria for ‘state of presentation’, fixed according to recognized international documents. The particular evaluations of each case are presented at the end of the analyses. In addition, the current state of Byzantine heritage in the Balkans and Eastern Mediterranean is also examined Chapter 4, on a comparative basis, to provide an objective viewpoint for attitudes towards Byzantium in Turkey. The dialogue between society and heritage needs to be established and strengthened, so as to provide a better understanding and interaction with the past, before its presentation to and adoption by wider audiences. In this context, the necessity of constructing ‘meaning’ from the past and establishing a narrative are key factors. It is thus crucial to produce high-quality knowledge on Byzantium and its heritage, determine how this content should be used/presented, and identify the stakeholders of this process, so that the preservation, valorization, and representation of Byzantine cultural heritage can be disseminated ever more widely and efficiently.Bu çalışma Türkiye’deki Bizans kültür mirasının, güncel koruma yaklaşımları ve sunum yöntemleri üzerinden yeniden değerlendirilmesi, değer kazandırılması ve sunumu üzerine öneriler geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bizans kültür mirası, Türkiye’deki kültürel sürekliliğin önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Çeşitli kültürel ve coğrafi bağlamlarda var olan Bizans kültür mirası, farklı yerleşim ölçekleri, yapı tipleri ve kültürel katmanlarda gözlemlenebilmektedir. Geçmişin bir dönemine ait kültürel mirasın etkin bir şekilde korunabilmesi ve değer kazandırılması onun ancak toplum tarafından anlaşılması ve sahiplenilmesi ile mümkündür. Bu da o dönemin ve kültür mirasının etkin bir şekilde anlatılması ve sunulması ile mümkündür. Ancak, Türkiye’de Bizans kültür mirası, günümüz Türk toplumunun bu uygarlık ile ortak dini ve etnik bağları veya kültürel değerleri olmadığından uzunca bir zaman ihmal edilmiştir. Bu çalışmada, Türkiye’deki Bizans kültür mirasına yaklaşımı etkileyen tarihi, etnik, sosyo-kültürel, dini, eğitimsel ve ekonomik faktörler ve medya/kitle iletişim araçlarının rolü bağlamında detaylı bir şekilde tartışılmıştır. Türkiye’deki Bizans algısı ve literatürdeki çalışmalar incelendiğinde, Bizans dönemi uzun zaman ‘ihmal edilmiş’ bir geçmiş olarak göze çarpmaktadır. Yakın geçmişte, Bizans dönemine ilgi ve çalışmalar artmış olup arkeolojik alanlardaki kazılarda Bizans döneminin öne çıktığı araştırmalara rastlamak mümkündür. Fakat, literatürdeki çalışmaların koruma uygulamalarındaki karşılığı sınırlıdır. Bilimsel araştırmaların yoğunlaştığı bölgeler ve kentler ve Bizans yapılarının bugünkü kullanımı ve fiziksel durumu, bu çalışmadaki odak noktaların belirlenmesinde temel faktörleri oluşturmaktadır. Bu çalışmada Bizans kültür mirası bulunduğu coğrafi bağlam ve yerleşim özelliklerine göre sınıflandırılmış ve dört ana grupta incelenmiştir: kentsel yerleşimlerdeki Bizans kültür mirası; kırsal yerleşimlerdeki Bizans kültür mirası; arkeolojik alanlar; ve kültürel peyzaj alanlarındaki Bizans kültür mirası. Bu ana gruplar altında seçilen örnek alan çalışmaları üzerinden koruma ve sunum uygulamaları belirlenen kriterlere göre analiz edilmiş ve her bir grup için özgün değerlendirmeler yapılmıştır. Türkiye’deki yaklaşımları daha objektif ortaya koyabilmek amacıyla, Doğu Akdeniz ve Balkanlarda Bizans kültür mirasının bulunduğu ülkelerdeki benzer örnekler incelenmiş ve karşılaştırmalı olarak sunulmuştur. Bizans kültür mirasının daha iyi anlaşılması, sahiplenilmesi ve sunulması için toplum ve miras arasındaki diyaloğun oluşturulması ve güçlendirilmesi gerekmektedir. Bu çerçevede, Bizans ve kültür mirasına dair bilgi, anlam ve içerik üretilmesi, bu içeriğin hangi araçlarla nasıl kullanılacağı ve sunulacağı, bu sürecin paydaşları ve hedef kitlesinin belirlenmesi, Bizans kültür mirasının korunması ve değer kazandırılması için oldukça önemlidir.Ph.D. - Doctoral Progra