Psihološki i psihijatrijski čimbenici temporomandibularnog poremećaja

Temporomandibular disorders (TMD) is an umbrella term covering a series of pathologic conditions which can have similar signs and symptoms and which lead to an imbalance in the normal functioning of stomatognatic system. Temporomandibular disorders are defined as a group of orofacial disorders with pain in the preauricular area, jaw joints (TMJ) or masticating muscles with limitations in range and deviations of lower jaw’s movement as well as TMJ sounds during mastication. When the pathophysiologic factor is known, the pain is conventionally classified as “specific” and when it is unknown it is called “nonspecific”, psychogenic, idiopathic, conversive or euphemistic atypical pain. Nonspecific pain of the TMD is very often a symptom of a psychiatric disorder, for example depression with somatic symptoms, hypochondria, psychosis or is classified in the group of somatoform psychiatric disorders according to contemporary classification systems, e.g. the American Psychiatric Association’s DSM-IV (7) and the International Classification of Diseases (ICD-10). TMD affects 12% of overall population. Psychological-psychiatric problems prevail among patients with TMD, anxious-depressive disorder is found in 50%, while depression in 32.1% of patients. Patients with psychiatric problems are 4.5 times more prone to TMD than individuals without psychiatric problems and vice versa. TMD is connected with numerous etiologic factors, which renders early and precise diagnosis as well as efficient therapy more difficult. Five main factors are usually listed as connected to TMD: trauma, occlusion, habits (parafunctional activities, such as chewing a piece of gum, chewing on one side, teeth clenching, bruxism), deep pain stimulus, psychological problems connected with emotional stress, and psychiatric disorders. Psychological and psychiatric factors of TMD are the focus of this paper. Treating nonspecific, psychogenic pain disorders is not possible without a holistic, integrative, interdisciplinary team approach of psychiatrists, psychologists, physiologists, neurologists and sometimes even neurosurgeons. Cognitive-behavioral psychotherapy is prevalent as well as techniques of alleviating anxiety and stress (autogenic training), physiologic therapy, EMG biofeedback methods and psychopharmacotherapy.Temporomandibularni poremećaj (TMP) skupni je naziv za niz patoloških stanja koja mogu imati slične znakove i simptome, a dovode do poremećaja normalne funkcije stomatognatog sustava. Temporomandibularni poremećaji definiraju se kao skupina orofacijalnih poremećaja s boli u preaurikularnom području, čeljusnim zglobovima (TMZ) ili žvačnim mišićima s ograničenjima u rasponu i devijacijama kretnji donje čeljusti te zvukovima TMZ-ova tijekom žvakanja. Kada je poznat patofiziološki uzročni čimbenik TMP-a s boli, konvencionalno se klasificira kao “specifičan”, a kada patofiziološki uzročni čimbenik nije poznat, kao “nespecifičan”, psihogen, idiopatski, konverzivan ili eufemistički atipičan. Nespecifična bol pri TMP-u često je simptom nekog psihijatrijskog poremećaja kao što je depresija sa somatskim simptomima, hipohondrija, psihoza ili se pak svrstava u skupinu somatoformnih psihijatrijskih poremećaja prema suvremenim klasifikacijskim sustavima kao što su Dijagnostički i statistički priručnik (DSM-IV) američkog psihijatrijskog društva i Međunarodna klasifikacija bolesti i srodnih zdravstvenih problema MKB-10. TMP zahvaća 12% cjelokupne populacije. Psihološko-psihijatrijski problemi prevladavaju među bolesnicima s TMP-om, anksiozno-depresivni poremećaj pronađen je u 50%, a depresija u 32.1% bolesnika. Pacijenti sa psihijatrijskim problemima skloniji su 4.5 puta TMP-u nego osobe bez psihičkih problema i obrnuto. TMP je povezan s brojnim etiološkim čimbenicima, što otežava ranu i preciznu dijagnostiku i učinkovitu terapiju. Obično se navodi pet glavnih čimbenika povezanih s TMP-om: trauma, okluzija, navike (parafunkcijske aktivnosti, kao što su žvakanje žvakaće gume, žvakanje na jednu stranu, stiskanje zubi, bruksizam), duboki bolni podražaj, psihološki problemi povezani s emocionalnim stresom i psihijatrijski poremećaji. U ovom radu pozornost je usmjerena na psihološke i psihijatrijske čimbenike TMP-a. Liječenje nespecifičnih, psihogenih bolnih poremećaja TMZ-a nije moguće bez holističkog, integrativnog, interdisciplinarnog, timskog pristupa psihijatra, psihologa, fizijatra, neurologa, a ponekad i neurokirurga. Prevladava kognitivno-bihevioralna psihoterapija, tehnike ublažavanja anksioznosti i stresa (autogeni trening), fizikalna terapija, EMG biofeedback metode i psihofarmakoterapija